رابطۀ متقابل فرم و محتوا یکی از اصول اولیه هم در سبک‌شناسی مدرن غربی و هم در بلاغت سنتی اسلامی، به‌ویژه در نظریۀ نظم عبدالقاهر جرجانی، است. طبق این اصل، فرم و محتوای متن نه دو عنصر مجزا بلکه دو جنبه از پدیده‌ای واحدند، که همان «متن» باشد. صناعت‌ها و شگردهای زبانی-ادبی را نباید صرفاً به «آرایه»های متن فروکاست، زیرا آن‌ها بخش مهمی از فراگرد معناپردازی متن‌اند و، از آن‌جا که از منظر زبان‌شناسی هیچ ...

همان گونه که مولف نهج البلاغه در مقدمه اش بیان کرده، «امیر مومنان? منشأ فصاحت و منبع بلاغت و پدید آورنده آن است. مکنونات بلاغت به وسیله او آشکار گردیده و قوانین واصول آن از اوگرفته شده است». و از همین جهت هدف سید رضی? این بود که علاوه بر فضایل بی شمار دیگر، بزرگی قدر و شخصیت امیر مومنان را از این نظر روشن سازد که آن حضرت از میان تمام گذشتگانی که سخنی از آنها به جا مانده، به آخرین مرحله فصاحت و ...

مفعولٌ­ به از عناصر نحوی به ظاهر سهل، اما به واقع ممتنع عربی است. این عنصر نحوی از امّهات حالات نحوی و دارای بلاغت نحوی و معنایی ویژه‌ای است که در متون نحوی و زبانی کمتر بدان پرداخته­ اند. مفعولٌ­ به از نظر بلاغت نحوی- معنایی دارای معانی و مفاهیم خاصی است؛ از جمله تمامیت، کلّیت، جامعیت، شاملیت، شدت، اقتراب کامل، تحصیل و تحصّل تام و فراگیر، اختصاص یا تخصیص، تأکید و مبالغه، رسایی فزون­تر و... . این بل...

همان گونه که اندیشمندان بزرگ اسلامی، اعم از دانشمندان امامیه و عالمان اهل سنت، بر این حقیقت اذعان کرده اند، امیرمؤمنان(ع) در تمامی علوم اسلامی ازجمله صرف و نحو، بلاغت، فقه، علوم قرآن و حدیث، اخلاق و دانش کلام و حکمت الهی و عرفان اسلامی،... سرآمد همگان درطول تاریخ بوده است. دانش اخلاق را علم و فنی تعریف کرده اند که در آن از شناخت خیر و شر بحث می شود تا انسان به انتخاب خیر ملزم شود. این دانش سرنو...

تحقیقات فراوانی دربارۀ مفهوم بلاغت، نقد ادبی و همچنین نظریه نظم عبدالقاهر جرجانی انجام شده است امّا مطالعات اندکی هستند که مفاهیم بلاغی جرجانی را با اندیشمندان دیگر، به خصوص اندیشمندان غربی مقایسه کرده باشند. هدف از این تحقیق، مقایسه بلاغت از دیدگاه جرجانی با عقاید و نظریه‌های دو تن از مشهورترین اندیشمندان بلاغی غرب در عصر حاضر، یعنی برک آمریکایی و باختین روس است. اندیشه‌های این متفکرین با استفا...

این تحقیق اشاره ی دقیقی به مثلث بلاغت و دلالت آن در سخنرانی­های دبیر کل حزب الله سید حسن نصرالله دارد. این مقاله مطابق تحلیل گفتمان انتقادی، ساختارهای خُرد و کلان سخنرانی های نصرالله را روشن می­سازد. این تحقیق تحلیل را از طریق تمرکز اجمالی بر زندگینامه ی نصرالله بافتارسازی نموده و قبل از اشاره به ساختار کلی سخنرانی­ها، بافتارهای آنها را شناسایی و مثلث بلاغت- اتوس، لوگوس و پاتوس [شورمندی، مرجعیت ...

هدف مقالة حاضر، ارزیابی بلاغت سکوت دلالتمند و بررسی عوامل تأثیرگذار بر میزان این بلاغت است. مسئلة بنیادی مقاله، چگونگی، چندی و چرایی تأثیر سکوت تعمّدی است بر بلاغت کلامی که سکوت، در بافت آن تعبیه شده ‌است. پیش‌اندیشی خطیب، شاعر یا نویسنده، برای جایگاه و اندازة کشش سکوت در بافت کلام، عاملی است که میزان بلاغت آن سکوت را رقم می‌زند. در مقالة حاضر که بر بنیاد شناخت عوامل تأثیرگذار بر این سکوت، ش...