با این که پیش از سنایی (فوت 529-525) شعرای عارف مسلکی نظیر ابوذراعه بوذجانی و ابوسعید ابوالخیر اندیشه های عرفانی را به صورت شعر تعلیمی و عارفانه مطرح کرده اند، لیکن سنایی اوّلین کسی است که حجم کثیری از اصطلاحات عرفانی را همراه با مفاهیم خاصّش وارد شعر فارسی کرد و آثاری مستقل و محض عرفانی به شعر فارسی تصنیف نمود. سنایی پیشرو شعر تعلمی صوفیه در عرفان و ادب فارسی است. او برای تبیین طریق «تحقیق» ابتد...

شاعران، اعلام جغرافیایی را دست‌مایه مضمون‌سازی و آرایه-پردازی نموده‌اند و همواره به شیوه‌های گوناگون در شعر خود دست به خلق تصاویر زیبای شعری زده‌اند و یا اینکه با روش-های مختلف شگردهای بلاغی گوناگون آفریده‌اند.یکی از این روش‌ها خلق تصاویر شعری با استفاده از شگردهای بلاغی و بهره‌گیری از اعلام جغرافیایی است. سنایی و بدر چاچی از جمله شاعرانی هستند که در قصاید خود از این شیوه‌ها بهره برده‌اند. در ا...

مسئله اساسی در این پژوهش، اندیشه توحیدی در آثار سنایی است. این اندیشه، بخش مهمی از اندیشه های اغلب عارفان مسلمان را تشکیل می دهد. نگارنده در سه بخش سعی کرده تا اندیشه توحیدی را در آثار سنایی بیان کند. به همین منظور، پس از ذکر توحید و اقسام آن، در بخش اول گفته است که مراد سنایی از توحید وجودی، تأکید بر جنبه شهودی آن است. در بخش دوم نیز ابن عربی وار، راه های معرفت الله را با بحث در باره مشخصه-های...

راهیابی مفاهیم زهدآمیز و عرفانی به جهان شعر فارسی در آفرینش ادبی ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی صورت پذیرفت و به این ترتیب قالب شعر فارسی‌، محملی برای بیان جهان‌نگری عرفانی شد. به این دلیل‌، صاحبنظرانِ عرصه‌ی ادبیات ایران‌، سنایی را شاعری دوران‌ساز دانسته و تاریخ شعر فارسی را به دو دوره‌ی پیش و پس از وی تقسیم نموده‌اند. اما پژوهش حاضر با گذر از این نظر‌ و با نگرشی جامعه‌شناختی به ادبیات و اتخ...

    تأمّلات مرگ‎اندیشانه در آثار سنایی     مصطفی خورسندی شیرغان [1]   محمد بهنام فر [2]     تاریخ دریافت:7/3/91   تاریخ تصویب:12/4/92   چکیده   هدف این مقاله تحلیل جامع تأمّلات مرگ‎اندیشانه در آثار سنایی است. مرگ، یکی از اندیشه‎های کلان و مهمّ در آثار سنایی است و او به پدیدۀ مرگ از زاویه‎ها و چشم‎اندازهای گوناگون نگریسته و آن را به شیواترین و نغزترین بیان تصویر نموده است. این چشم‎اندازهای متنوّع را...

حدیقه‎الحقیقه سنایی منظومه‎ای است عرفانی که در قالب داستان‎ها و حکایات و تمثیل‎ها به آموزش تعالیم دینی و اخلاقی می‎پردازد. این اثر از متون عرفانی است که ایجاز و سادگی خصیصۀ عمدۀ آن است. بنابراین پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از ابزارکتابخانه‌ای انجام گرفته، بر آن است تا نظام پردازش داستان‎های حدیقه‎الحقیقۀ سنایی غزنوی، خصوصاً حکایت‎های کوتاه آن را با الگو قراردادن ویژگی کمینه‎...

حکیم سنایی غزنوی، یکی از شاعران متعهد و سنی مذهبی است که در آثار خویش عشق و ارادتش را به خاندان پیامبر(ص) و امامان شیعه بی‌‌پرده ابراز داشته است. او هم در کتاب حدیقة الحقیقه و هم در دیوان اشعارش، در کنار مدح برخی از صحابه و خلفای راشدین، بارها از فرزندان پیامبر(ص) و اولاد علی(ع)، در نهایت احترام، اصالت و تقدس یاد کرده است. در این مقاله با مطالعه آثار حکیم سنایی و منابع تاریخی، با روش ت...

سنایی غزنوی، اغلب با ویژگی «شاعر مبتکر» شناخته می‌شود. یکی از ابتکارات وی، یافتن گوهر طنز ادبی‌‌ است در نوشتار با کارکردهای عرفانی؛ آنچه پیش از او فقط در حوزة اجتماعی ـ انتقادی وارد شده بود. عارفانِ از سنایی به بعد، از آن برای آموزش نکته‌های عرفانی، بهره‌ها برده‌اند. در این مقاله بر آنیم تا برای یافتن شگردهای طنزنویسی سنایی غزنوی (545 یا 529- 467 ق) با هدف بیان و آموزش نکته‌های عرفانی و اخلاقی و...

قشربندی نظامی خاص مبتنی بر نابرابری های اجتماعی و رده بنذی گروه ها و افراد یک جامعه براساس میزان بهره گیری آن ها از فرصت های زندگی و ارزش های اجتماعی است. در جوامعی که قشربندی ونابرابری عمیق وجود دارد، افراد و گروه هایی که از قدرت و ثروت بیشتری بهره مندند به همان میزان در طبقات اجتماعی حایز رتبه های بالاتر اجتماعی هستند. این موضوع به دوره ی خاصی اختصاص ندارد، عصر غزنوی یکی از دوره هایی است که ت...