نویسنده در این مقاله در پی اهمیت و ضرورت مقولة غایت و غرض داشتن کردار و گفتار، در صدد اثبات هدف و حکمت برای افعال خداوند در جهان تکوین و تشریع است. از ثمرات این بحث می‌توان به فلسفه‌دار شدن احکام در اسلام و فواید مثبت مترتب بر آن اشاره کرد. در ابتدا با توضیحات مختصری اشاره به اهمیت و جایگاه و نقش فلسفة احکام در اسلام شده و در ادامه با اشاره به اقوال دانشمندان اهل سنت و رد اقوال منکرین تعلیل افع...

مقاله حاضر تحقیقی است درباره وصف طبیعت دوره عباسی، کـه از دو بخـش طبیعـتجاندار و طبیعت بی جان تشکیل شده است . در طبیعت بـی جـان گلهـا و درختـان و بطـورخلاصه وار، فصل بهار و جلوه آن از دیدگاه شاعران معروف این دوره بررسی شده و برداشتو توصیف آنها از این فصل که اصطلاحا بهاریه نامیده می شود مطالبی آمده اسـت و بخـشدوم به توصیف مظاهر طبیعت جاندار از قبیل شتر و اسب و شیر و غیره مـی پـردازد و جنبـهبلاغی...

زمان تفسیر اسناد شرعی، عرف زمان صدور آن اسناد را واکاوی می‌کنیم. کتاب‌های لغت، رابط فهمندگان نصوص با عرف زمان صدور ادله هستند. مفهوم‌شناسی و معناشناسی از روش‌ها و بایسته‌هایی پیروی می‌کنند که عدم توجه به آن، انسان را به برداشت‌های ناصحیح در مفردات و مرکبات می‌کشاند. بررسی همراه با تعلیل ده بایسته همراه با تطبیقات فقهی، موجب مصون ماندن از برداشت‌های ناصحیح می‌شود، تفسیر و تطبیق، حقیقت و مجاز، نس...

 ساختار پاشان و نظم پریشان ابیات در برخی غزل‌های حافظ، از دیرباز، موضوع پرسش و بحث بوده است. حافظ‌شناسان و حافظ‌پژوهان در این راه، کوشش بسیار کرده‌اند تا بتوانند این پاشانی را توجیه کنند و برای این عدم انسجام، دلیل و توضیحی بیابند. با نگاهی حتی گذرا به مجموعۀ این تلاش‌ها می‌توان برای بعضی از فرضیه‌ها و نظریه‌ها در این زمینه، اعتبار و ارزش بیشتری قائل شد و برخی دیگر را کنار نهاد. ما در این م...

شخصیت‌بخشی یکی از مهم‌ترین صورت‌های خیال است که به شکل‌های مختلف در شعر می‌آید و معمولاً با صنایعی همچون ایهام یا استخدام و حسن تعلیل همراه است. شخصیت‌بخشی به مثابه نوعی تشبیه یا استعاره دارای دو رکن است؛ یکی شخص و دیگری شیء. هرگاه ویژگی یا فعلی انسانی را به شیء نسبت دهیم یا به بیان دیگر در شیء فرافکنیم، حاصل کار شخصیت‌بخشی خواهد بود. این نوع تصویرپردازی یکی از مهم‌ترین وجوه زیبایی در شعر حافظ ا...

واژه «مذاق» در ترکیب اضافی «مذاق شریعت» یا «مذاق شارع» و مانند آن، نزدیک به دو سده است که در لسان فقیهان و اصولیان امامی به کار می رود، ولی هیچگاه تعریف گویایی از آن، ارائه نشده است و همین نکته باعث شده تا این واژه که کاربرد وسیع و مهمّی در عرصه استنباط دارد، مفهوماً و مصداقاً دچار ابهام و ایهام گردد، اگرچه می توان به این باور رسید که این اصطلاح در میان پیشینیان با عناوین دیگری مانند عادت و شیوه ش...

مفهوم بعضی آیات قرآن کریم، در ظاهر، سود مرد و زیان زن را در اندیشه متبادر می کند. آیاتی مانند: حکم ارث، تعدد زوجات، حق طلاق و تنبیه زن برای مرد، درجه و قوامیت مرد بر زن، شهادت زن و.. ؛ رویکرد مفسران در مقام تعلیل این آیات الاحکام، متفاوت و گاه متناقض بوده است، این تفاوت نگاه را بیشتر در بین مفسران سنّتی با مفسران معاصر نواندیش می توان دید؛ از آنجا که تا کنون تحقیقی مستقل دو رویکرد تفسیر سنتی را ...

قرآن کریم بشارت دهنده و پیام آور آزادی در همه سطوح و ساحت های آن بر اساس ساحت های وجودی انسان است و آزادی معنوی و اجتماعی را در ارتباط با ابعاد فردی و جمعی آدمیان ارائه و فرمول عدم تفکیک آزادی درونی و بیرونی را مطرح و مدل نظام مند آزادی اندیشه و عقیده را در ارتباط با آزادی درونی و معنوی ترسیم و تفسیر کرده است. در مقاله پیش رو ازادی معنوی و اجتماعی بر محور آیات و احادیث تحلیل و تعلیل گشته و معنو...

در مواردی سخن مدّعی، بر پایه قاعده­ی «کلّما لا یعلم الّا من قبل المدّعی، یقبل قوله فیه بلا بیّنه» بدون نیاز به اقامه­ بیّنه، پذیرفته می­شود به این معنا، هر چیزی که تنها به واسطه­ی مدّعی دانسته  می­شود و از طرف او قابل اثبات می­باشد، ادّعای وی در آن مورد بدون نیاز به بیّنه پذیرفته می­شود. این قاعده مشهور در ابواب مختلف فقه مانند شرکت، نکاح، طلاق و زکات کاربرد دارد و ادله­ای مانند روایات، بنای عقلاء، استق...