کلام معصومان علیهم السلام منبع سرشاری از حکمت، معرفت و ادب تعلیمی است که از ظرفیت لفظی ومعنایی بالایی برخوردار است. یکی از مهمترین بخش­های صحیفه رضویه، «حرزیات» امام رضا (ع)  است که علاوه بر معارف والا و ارزشمند، از نظر انسجام واژگانی در حدّ اعلاست. در این مقاله سعی شده است در راستای کشف معانی نهفته در حرزیات این صحیفه وزین، مسأله‌ی باهم آیی واژگان بررسی و تحلیل گردد. نگارنده ابتدا با استفاده ا...

هر شاعری برای آفرینش شعر خود از برخی تکنیک ها و شگردها سود می جوید. یکی از این شگردها، رویکرد به ابداع واژه و ترکیبات بدیع است که از دید فرمالیست ها، فراهنجاری واژگانی نامیده می شود. در این شیوه، شاعر برای ایجاد رستاخیز در زنجیره ی کلام، واژگانی را وارد زبان شعر می کند که تا آن زمان وجود نداشته است. واژگان ابداعی، زمانی کارکرد هنری و زیبایی شناسانه دارند که باعث سستی و رکاکت لفظ نشده ودر هم نشی...

چکیده به کارگیری زبان به عنوان پدیده ای اجتماعی و یکی از ضرورت های زندگی اجتماعی، یکی از ویژگی های انسان اجتماعی به شمار می آید. مطالعات زبانی نیز در دنیای عرب تنها با نزول قرآن کریم پدیدار شد. واژه بخشی از زبان و مطالعه و بررسی چگونگی پیدایش، رشد و دگرگونی، معنا و نیز کارکردهای گوناگون واژه هم بخشی از دانش زبانشناسی است. در این پژوهش برآنیم تا جایگاه قرآن کریم، این پدیده بی همتا را از نظر زبا...

در این مقاله برای نخستین بار شبکه ای با جست وجوی تحت وب برای تبیین «باهمایی واژگانی» بر پایه معناشناسی قالبی پیشنهاد داده و آن را «هم نت» می نامیم و با قالب نت که شبکه ای برای تبیین قالبی واژگان است، پیوند می دهیم. این شبکه نه تنها به درک ما از باهمایی واژگانی یاری می رساند، بلکه می تواند مقدمه ای برای پژوهش های رایانشی در مورد ماهیت ترکیبات واژگانی باشد. برای توصیف چگونگی کارکرد این شبکه، به ع...

نمود مقوله ای دستوری است که پا به پای زمان دستوری و وجه در ساختار جمله واره ظهور یافته و در کل معنای آن تأثیرگذار است. آثاری که تاکنون در زمینه نمود ارائه شده اند، عمدتاً فاقد چارچوب نظری و تقسیم بندی صحیح از این مقوله هستند. در این مقاله، ضمن ارائه چارچوب های نظری مناسب، به مفهوم سازی نمود دستوری و واژگانی می پردازیم. در قسمت نمود دستوری، در چارچوب نظریه شناختی دستوری شدگی، با بهره گیری از رویک...

هدف از تحقیق حاضر بررسی همایی واژگانی در زبان فارسی در چهارگونه مختلف زبانی می باشد. همایی ها ابتدا در چهارگونه از منابع مختلف استخراج شده و ساختارهای آنها مشخص گردید. همایی ها در این تحقیق بر اساس چارچوب ارائه شده توسط نیومارک (1988) از دو جهت همنشینی و جانشینی تقسیم شدند. در تقسیم بندی همنشینی با استفاده از یک برنامه کامپیوتری همایی ها به ترتیب حروف الفبا مرتب شده و فراوانی، درصد و مجذور خی، ...

کارکرد کلامیِ تقابل واژگانی برای نخستین بار در قالب انگارۀ نظریِ جونز (2002) مورد بررسی قرار گرفت، و هفت طبقۀ اصلی شامل کمکی، همپایه، ممیز، انتقالی، منفی، تفضیلی، و اصطلاح معرفی گردید. نگارندۀ مقالۀ حاضر کوشیده است، با تکیه بر طبقه بندیِ مذکور، برای نخستین بار و بر پایۀ رهیافتی پیکره- بنیاد، نقش و کارکرد کلامیِ تقابل را در پیکره ای طبیعی از زبان فارسی ارزیابی کند. به این منظور 1000 جملۀ شامل جفت وا...

غالب پژوهش های انجام شده در حوزه زبان و جنسیت بیانگر آن است که گویندگان یک زبان بر حسب جنسیت از گونه های زبان متفاوتی استفاده می کنند؛ به عبارت بهتر گفتار زنان و مردان دارای تفاوت هایی است که این تفاوتها عمدتاً در حوزه واژگانی برجسته است. زنان در مقایسه با مردان از واژگان عامیانه، عبارات توهین آمیز و صورت های غیر معیار، کمتر استفاده می کنند. متغیر سن نیز در راستای تخفیف این تقابل ها چندان قوی عم...

در فایل اصل مقاله موجود است

فهم و تحلیل بطون متون عرفانی و زبان خاص عرفا همواره از اهداف پژوهشگران ساحت عرفان است. گرچه نظریاتی برای تحلیل متون طرح ریزی شده است و بسیاری از آثار بر اساس آن الگوها بررسی و تحلیل شده است لیکن به کارگیری نظریات تحلیل متون ادبی برای تحلیل زبان عرفا همیشه مقرون به صواب نبوده است و گاه به نتایجی منجر می شود که با روح عرفان اسلامی ناسازگار است. یکی از علل این ناسازگاری نتایج تحلیل این است که این ...