در منابع ادبی و تاریخی، سلسله القاب و عنوان های افتخاری برای استاد رودکی استفاده شده است. یکی از این القاب و عناوین «حکیم» است که این مقاله در پی بررسی و صحت و سقم این عنوان نسبت به رودکی است. سعید نفیسی با استناد به سخن مؤلفان نزدیک به رودکی و اینکه در قرن چهارم معمول نبوده است لقب «حکیم» را برای شعرا به کار ببرند، کاربرد این لقب را برای رودکی نادرست می داند؛ حال آنکه منابعی همچون کلمات الشعرا...

حکمت در سراسر جهان و در میان همه ی اقوام و نژادها همواره مورد ستایش بوده است. در کتاب مقدس که بازتاب حدود 1500 سال (از زمان حضرت موسی تا پایان سده ی نخست میلادی) دگرگونی فرهنگی یهودیان است، حکمت در معانی و مصادیق گوناگون به کار رفته است. این نوشته به بررسی حکمت در66 کتاب و رساله مندرج در عهدین و تبیین تحولات حکمت، به خصوص تناقض معنایی آن در نامه های پولس می پردازد. تعامل این حکمت با دین در کت...

0

وجود انسان شاهکار خلقت است و جهانی بزرگ تر و عجیب تر از خود آدمی وجود ندارد، انسان که اشرف مخلوقات و علت غایی موجودات است، جمیع تمام صفات الهی ودارای مقام خلیفت‎الهی است. این انسان کامل که در مکاتب و فرهنگ های گوناگون با تصاویر مختلفی جلوه‎گر است، یک نمونه و الگو برای سایر انسان‎هاست. با شناخت ابعاد شخصیت انسان کامل می‎توان او را آرمانی تربیتی برای پرورش انسان‎های دیگر قرار داد. در این پژوهش ...

شیخ اشراق، حکیم سهروردی در مقابل دو نظریّۀ رایج ترِ «انطباع» و «خروج شعاع» در زمینۀ کیفیّت اِبصار، به نظریّۀ سومی قائل شد که بر اساس آن، در هنگام اِبصار، نَفْس آدمی علمِ حضوری اشراقی به خود اشیای دیدنی پیدا می کند، نه آنکه صرفاً از رهگذر صورت های ادراکی آنها را ادراک کند. صدرالمتألّهین نظریّۀ سهروردی را مبتلا به اشکال دید و به نقد دیدگاه او پرداخت. نقدهای وی در اسفار، در قالب چهار اشکال ارائه شده است. حکیم...

اسلوب حکیم یکی از عناصر زیباشناختی در متون است که گوینده بنابر اقتضاهای بافتی وموقعیتی، روش خردمندانه و حکیمانه­ای برای بیان غرض خود در پیش می­گیرد. این عنصر اگرچه گاه در بدیع و گاه در استفهام مطرح می­شود اما به دید غالب در علم معانی و موارد خروج کلام از اقتضای ظاهر است که به کارگیری آن بر بلاغت کلام می­افزاید و بلیغ بودن قائل آن را ثابت می­کند. به کارگیری این شیوه­ی هنری در زبان قرآن که متصف ب...

ولایت یکی از اصول دین اسلام است و در تصوّف به معنای قیام عبد به حق در مقام فنای از نفس است، بر این اساس، بزرگان طریقت مولویّه هم به این موضوع پرداخته اند؛ طریقتی که در واقع، یکی از مشهورترین طریقت های عرفان اسلامی در قرن هفتم هجری است که در قونیه رشد و نمو یافته است. در این رساله، بررسی همه جانبه دیدگاه بزرگان طریقت مولویّه پیرامون موضوع ولیّ و ولایت مدّ نظر بوده که به طور کلّی ابتدا به جایگاه ولیّ و...

روزگار درازیست که میان پژوهشگران خاور و باختر این بحث جریان دارد که ازوپ کیست؟ و لقمان کدام است؟ نگارنده در این نوشتار پس از قبول واقعیت تاریخی شخصیت لقمان حکیم به عنوان پیش فرض، به صورت عمده به نقد نظرات و مقایسه هایی می پردازد که در آن لقمان حکیم با شخصیت معروف افسانه ای یا تاریخی یکی پنداشته شده است و سپس انتساب کتاب امثال لقمان که در دنیای غرب با نام لقمان حکیم شهرت یافته و نیز وجود حقیقی ل...

انسجام در قرآن از دیرباز مورد توجه اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان قرار داشته است. در مقابلِ نظریه برخی از شرق شناسان مبنی بر عدم برخورداری قرآن از نظم و انسجام، اندیشمندان اسلامی جهت ردّ این مسأله، با روش­های گوناگون به اثبات نظم در قرآن پرداخته­اند. کهن­ترین نظریه انسجام در قرآن متعلق به جرجانی است که به نظریه «نظم» معروف است. پس از جرجانی نیز شمار بسیاری از پژوهشگران و مفسران به اثبات این نظریه ...