با بررسی و دقت در آثار ادبی، به خصوص اشعارتعلیمی و عرفانی، می توان دریافت که ادبیات وعرفان به نوعی هم­زادند وزبان ادبیات را، نسخه بدلی اززبان دین دانست که هر دو سرزمینی آسمانی دارند.  صوفیه همواره درجهت تبیین عقاید و ترویج اعتقادات خویش- چه دربُعد تعلیمی و چه در بُعد توجیدی (به وجد آوردن)- از ادبیات، به خصوص شعر و به ویژه رباعی بسیار بهره برده اند. آن ها برای تبیین تجربیات عرفانی و مفاهیم کاملاً م...

سبک و شیوة هر یک از شاعران در اشعارشان نهفته است. با مطالعه و بررسی آثار و اشعار شاعران می‌توان به شیوة سرایش آنان پی برد. بی­گمان برای شناخت شیوة شاعری خیام نیز باید در رباعیات وی تأمّل کنیم. هر چند وجود رباعیاتی که دیگران به خیام نسبت داده‌اند کار را بر پژوهنده دشوار می‌سازد، ولی به هر روی بهترین مأخذ برای بررسی سبک و شیوة شاعری خیام، رباعیاتی است که از وی به یادگار مانده است. از آن‌جا که یکی ...

برای شناخت اندیشه های خلاقی که به نوعی در فرهنگ و تمدن و ادبیات ما دارای تأثیری به سزا بوده و هرکدام از آن ها باعث خلق شاهکارهای ارزنده شده اند، نخست به شناخت و بررسی پیشینه ی خود وفقِ منابع موثق نیازمندیم، منابعی که اکثر محققین آن را تأیید کرده باشند. حکیم عمر خیّام نیز یکی از مفاخر ملّی ماست که علاوه بر اشتهار ِدر علومی چون ریاضیات و نجوم در سلک شاعری و ادب فارسی نیز از بزرگ ترین رباعی سرایان ایر...

علی‌قلی‌خان واله داغستانی، از شاعران قرن دوازدهم هجری است که درسال 1124هـ.ق. بین یک خانواده داغستانی در اصفهان متولّد و در سال 1146 هـ .ق. عازم هند شد. او در هند وارد دربار پادشاهان گورکانی گردید و تا سال 1170هـ . ق. که درگذشت به مشاغل درباری و نظامی اشتغال داشت. دیوان به جا مانده از واله مجموعاً شامل 12 قصیده، 199 غزل، 8 قطعه، 5 مثنوی، 476 رباعی، 20 دوبیتی و 36 تک بیتی است که جمعاً بالغ بر 3170 ب...

«سنگردی» ها گونه ای از شعر فارسی است که قرن های متوالی، زمزمه­ی مردمان کوهپایه های پنجشیر، در دامنه های کوه های سر به فلک کشیده­ی هندوکش بوده که بیشتر در قالب دوبیتی و رباعی بر زبان مردم جاری می شده و ناشی از عشق و علاقه و سوز درونی هر پنجشیری است که به زبان و شعر فارسی (دری) دارد. سنگردی ها غالباً در کوهپایه ها و کوه و کمر و در کناره­ی رودخانه ها خوانده می شده و مفاهیم کوه و کتل، چشمه و دریا، ن...

رودکی پدر شعر فارسی و بزرگترین شاعر دوره­ی سامانی است. با اینکه از اشعار بی‌شمار او کمتر از هزار بیت به‌دست ما رسیده و حدود نصف آن تک‌بیتی‌های پراکنده از مثنوی ها و قصاید و تغزّلات اوست، تنوّع قالب ها و معانی شعری در آنها قابل ملاحظه است. اوّلین و بهترین نمونه‌های قصیده، تغزّل و غزل ملحون و رباعی (از لحاظ قالب) و مدیحه و هزل و هجو و مرثیه و حسب‌حال و وصف و حکمت و پند واندرز و اخلاق و خمریّه را (از ج...

 موسیقی شعر یکی از بهترین مختصاتی است که به طور ذاتی ارزش و اهمیت آن را مشخص می­کند و در واقع موسیقی شعر است که ضمن این که شنیدن آن را برای گوش­ها جذاب می­سازد، راهی برای دلنشین کردن شعر است تا از این طریق مفهوم و هدفی که در بطن سخن منظوم نهفته است، سریعتر به مقصد و مقصود مورد نظر واصل گردد. منظور از موسیقی بیرونی شعر که باعث آهنگ و موسیقی کلام و زیبایی آن گردیده ، وزن عروضی است که بر اساس کشش ...

خجند شهری است معروف در سرزمین ماوراءالنهر که از قدیم مرکز علم و ادب و تمدن بوده است. در این مقاله، به برخی ویژگی های شعری بانوان سخن سرای خجند که نمایانگر جهان بینی، ذوق، محیط اجتماعی و سبک نگارش آن هاست، پرداخته شده است. از میان بانوان سخن سرای خجند می توان به مونسه مهستی خجندی، زیبای خجندی، فضیلت خجندی و شریفه بی بی عاجز خجندی اشاره کرد. مونسه مهستی از شاعره های ممتاز خجندی الاصل است که در رب...

شعوری کاشی از شاعران قرن یازدهم هجری است. طبق گفتۀ تذکره ها شعوری، دیوانی مشتمل بر شش هزار بیت داشته، اما بر طبق تنها نسخۀ موجود از اشعارش، آثار وی شامل چند قطعه و تعدادی رباعی و دو مثنوی به نام های مونس اخیارو مهر و وفاست. تذکره ها ابتدای کار وی را زمان شاه اسماعیل صفوی (ظاهراً شاه اسماعیل دوم) دانسته اند، اما وی در اشعارش و به ویژه در دو منظومۀ مهر و وفا و مونس اخیار، شاه عباس صفوی (شاه عباس ا...

«سنگردی» ها گونه ای از شعر فارسی است که قرن های متوالی، زمزمه­ی مردمان کوهپایه های پنجشیر، در دامنه های کوه های سر به فلک کشیده­ی هندوکش بوده که بیشتر در قالب دوبیتی و رباعی بر زبان مردم جاری می شده و ناشی از عشق و علاقه و سوز درونی هر پنجشیری است که به زبان و شعر فارسی (دری) دارد. سنگردی ها غالباً در کوهپایه ها و کوه و کمر و در کناره­ی رودخانه ها خوانده می شده و مفاهیم کوه و کتل، چشمه و دریا، ن...