آرکائیسم، نوعی هنجارگریزی و انحراف از زبان معمول و نُرم و به کار بردن واژگان و ساختاری است که در گذشته، متداول بوده؛ اما در اشعار شاعران امروزی و معاصر، رواج چندانی ندارد. فرض محقق در این مقاله، آن است که در میان شاعران معاصر، پس از اخوان و شاملو، شفیعی کدکنی، بیش از دیگران، از این شگرد، جهت تشخص بخشیدن به زبان شعری خود، سود برده است. به همین منظور، این مقاله به بررسی این موضوع در اشعار شفیعی کد...

میرزا محمد تقی، متخلص به بهار، شاعر، نویسنده، روزنامه نگار و پژوهشگری است که آثاری به نظم و نثر از خود به یادگار گذاشته. اشعار بهار، ساده، پرشور، گرم وصمیمی است که در آنها، شاعر مضامین شعری خود را همراه با تصاویر شاعرانه ی زیبایی ارائه کرده. نیروی تصویرآفرینی همیشه نشانه ی شاخص یک شاعر است. بنابراین، مقاله ی حاضر به بررسی تصاویر شاعرانه (تشبیه واستعاره)، در شعر بهار اختصاص یافته است. در این مقا...

  تحلیل حسِ چشایی در آثار مولوی   طاهره کریمی [1]   ذوالفقار علّامی مهماندوستی [2]   محبوبه مباشری [3]     تاریخ دریافت: 29/5/92   تاریخ تصویب: 20/8/92   چکیده   حس چشایی یکی از پرکاربردترین حواسی است که در آثار مولوی برای نمایاندن تمامی ساحت­های مادی و روحانی استفاده شده و واژه­های دیگری از خانوادۀ آن در بازتاب این معانی به شاعر یاری رسانده است. نوعِ زندگی صوفیه و توجه بیش از حد آنها به تقلیل طعا...

آشنایی با متون نظم و نثرکهن زبان فارسی وکشف رمزها و اشارات و اصطلاحات و اندیشه های موجود در زبان و بیان شاعران و نویسندگان کهن، حلقه پیوندگذشته و حال قوم ایرانی است و موجب غنا، تحول، تنوع و پویایی ادب فارسی در مقطع کنونی اسث، در راستای همین اندیشه ابیاتی از حدیقه الحقیقه سنا یی مورد بررسی قرارگرفته است. شاعری که آثارش آینه آغاز و انجام رگه های خاص تفکر فرهنگی و اجتماعی و اخلاقی و به تعبیری مجمع...

یکی از زیباترین گونه­های صور خیال در یک اثر، تأثیری­ست که ذهن شاعر یا نویسنده در اشیا و در عناصر بی­جان طبیعت می‌گذارد و با نیروی تخیل خویش به آنها حرکت و جنبش می‌بخشد و در نتیجه هنگامی که از دریچۀ چشم او به طبیعت و اشیا می‌نگریم، همه چیز در برابر ما سرشار از زندگی و حرکت و حیات می‌شود. زندگی بخشیدن به اشیا، پدیده‌های طبیعت و مفاهیم انتزاعی را «آنیمیسم» می‌گویند که از طریق اعطای ویژگی‌های فیزیک...

      خداشناسی یکی از بنیادی‌ترین دغدغه‌های فکری کودکان است که تعلیم آن به کودک با ظرافت‌های خاصی همراه است. قرآن و مفاهیم دینی از بزرگ‌ترین پشتوانه‌های انواع شعر فارسی از جمله شعر کودک است. هدف این مقاله بررسی چگونگی شاعرانه‌ ساختن خداشناسی در شعر کودک و اشعار شاعران معاصر کودک است. انتخاب اشعار به صورت تصادفی و بر اساس گروه سنی «ج» و «د» بوده و این سوالات در مقاله مطرح ...

اغلب گمان می کنند که منظومه «صدای پای آب» سپهری منظومه ای صرفاً توصیفی ـ شاعرانه است. اما این مقاله، از طریق آگاهی های به دست آورده، ثابت می کند که در لایه های پنهان این منظومه کارکردی فلسفی نهفته است. همچنین، در این اشعار بین عناصر و پدیده های طبیعت نوعی کنش هستی شناسی دیده می شود؛ زیرا سپهری از جمله شاعرانی است که هم از آموزه های مکاشفه ای و هم از قابلیت های توصیفی و هنری برخوردار بوده است. سپ...

از شگردهایی که شاعر به واسطه­ی آن، مخاطب را به دریافت­ نامتعاف از امور عادی می­رساند، آمیزش حواس بایکدیگر و نسبتِ عملکردِ یک حسّ به حسّ دیگر است. این شیوه که در زبان فارسی «حسّ­آمیزی» نام دارد و معادل اصطلاح «تراسلُ الحواس» در زبان عربی است، مختص به ادبیّات امروزین نیست و رگه­هایی از کاربرد آن، در آثار دینی و ادبی گذشته قابل مشاهده است. با این حال؛ خیال­انگیزی کارکردهای مجازی حواس در شعر معاصر، خطرپذی...

امیر هوشنگ ابتهاج (سایه)، شاعری‌ چیره‌‌‌‌‌‌‌‌­دست و توانا و از درخشان‌ترین چهره‌های غزل‌سرای معاصر است. او در هر دو شیوه شعر سنّتی و شعر نیمایی طبع­آزمایی کرده است؛ بنابراین طبیعی است که غزل­سرایی او از تبحّرش در زمینۀ سرودن شعر نیمایی متأثّر شود تا جایی که در شمار یکی از بهترین سرایندگان غزل نو قرار گیرد. از سوی دیگر غزل چه سنّتی باشد چه نو، یکی از انواع شعر است و  می­توان آن را در پنج حوزۀ عاطفه،...

روزبهان بقلی شیرازی یکی از مشهورترین عارفانی است که آثار گوناگونی از او در زمینه‌های عرفان و حدیث و تفسیر و فقه، به زبان‌های فارسی و عربی بر جای مانده است. شرح شطحیات یکی از مهم‌ترین آثار فارسی اوست. این اثر افزون‌بر اهمیتش در شطح و دفاع از کلام شورانگیز عارفان، ازنظر نثر شاعرانه و زبان تصویری و خیال‌انگیز نیز درخور توجه است. این پژوهش با بررسی شگردهای تصویرساز روزبهان در شرح شطحیات، نمونه‌هایی...