ادبیات ایران پیش از اسلام، در زمینه روایات دینی و ادبی، بیش از کتابت، به روایت شفاهی وابسته بوده است؛ تا آنجا که حتّی برای نقل شفاهی، فضیلت قائل می شده اند. در این میان، همراهی سروده های منظوم با موسیقی توسّط خنیاگران، یکی از مهم ترین ارکان سنّت های ادبی را در ایران باستان سامان می داده است. در ایران پس از اسلام، اگر چه کتابت آثار (که از دوره ساسانی آغاز شده بود) و میل به سوی شعر عروضی، شالوده ادب...

شعر فنی یکی از دشوارترین و پیچیده‏ترین سبک‏های شعر فارسی است که در قرن ششم رواج یافت. خاقانی از بزرگترین شاعران این سبک به شمار می‎رود. یکی از سئوالاتی که مطرح می‎شود این که خاقانی به چه شیوه‎ای از علوم بلاغی بهره گرفته و این کاربرد چه تأثیری بر شعر او گذاشته است؟ کتاب‎ها و مقالات زیادی پیرامون سبک شعر خاقانی و دشواری‎های شعری او نوشته شده است ولی به دلیل گستردگی اشعار و مضامین متنوع و دیر فهم ...

در چند سالل گذشته، در برخی از نوشته هایم ( 9 و 10) به این نکته اشاره کردم که طبقه بندی سبک های شعر و نظم فارسی برحسب مناطق جغرافیایی و طرح سبک هایی نظیر ترکستانی، خراسانی، عراقی و نیز هندی تا چه اندازه نارساست و از این طریق نمی توان به توجیهی برای چگونگی تحول و پیدایش سیک های ادبی دست یافت. شاید در این میان، یکی از عمده ترین مشکلات سبک شناسان، دستیابی به دلیل یا دلایل توجیهی برای پیدایش سبکی با...

مضامین خمریه و ساقی گری و باده نوشی در شعر فارسی تا پایان سدة پنجم هجری ،همان شراب انگوری و می و می گساری در مفهوم واقعی و دنیوی آن است . با ورود تصو ف واصطلاحات مربوط بدان ، از قرن ششم به بعد این گونه مضامین در معانی دیگری به کاربرده شده هر چند که شاعران سدة ششم نیز گاهی در این شیوه اشعاری سروده اند .پیدایش سبک تازه در سرودن اشعار خمریه در دورة مغول با افول دولت سلجوقیان میسر گردید، علّت فوق ه...

«سبک، همیشه، از طریق مقایسه قابل ادراک است. چنانکه رنگ ها در تقابل یکدیگر، خود را نشان می دهند. هر قدر تضادّ رنگ ها بیشتر باشد، تجلّی رنگ ها بیشتر است. (شفیعی کدکنی،1389: 37) گرچه آثار متحد المضمون هم عصر، قاعدتاً سبک واحدی دارند و اگر احیاناً بین آنها افتراقی باشد لابد از نویسنده یا شاعری است که دارای سبک فردی و شخصی است. مسعود سعد سلمان (440-515) شاعر اوایل قرن ششم و خاقانی (520-595) شاعر اواخر...

در سرزمین تاریخی فارس، شاعرانی بسیار ظهور کردند که گاه نام آنان در سایه¬سار مشاهیری چون «سعدی» و «حافظ» پنهان مانده است. این شاعران گمنام، نه تنها برای مردم این سرزمین که حتّی برای اهل ادب هم ناشناخته مانده¬اند. به همین سبب، این پژوهنده، زندگی، احوال و آثار این شاعران را در محدوده¬ی زمانی ابتدای قرن ششم تا پایان دهم هجری قمری از میان کتب تاریخی و تذکره¬های کهن، جمع¬آوری نموده و آثار بازمانده از ...

از آن جا که شعر زبان اسرار دل است و مخلوق عاطفه‌های حسّاس، شاعری نوعی کیمیاگری شناخته شده است در حوزة پیوند الفاظ با موسیقی. در میان سرامدان شعر فارسی، فرّخی نمونة کامل شاعرانی است که در تلفیق مضامین شعر با موسیقی گام‌های استوار برداشته است. وی را در حوزة الفاظ به حُسن انتخاب کلمات خوش آهنگ، فصیح، رشیق و دلاویز باید ستود. براستی در رعایت تناسب معانی و مضامین و تلفیق آنها با موسیقی کلمات و ترکیبا...

احمد شاملو، از زمره شاعرانی است که در شیوه شعر سنتی و شعر نو نیمایی طبع آزموده است.تسلط بی‏نظیر شاملو بر ادبیات کهن فارسی، بن مایه زبانی قدرتمندی را برای او فراهم کرده است.او در قالب سنتی چون مثنوی، غزل و قصیده و نیزدر قالب شعر نیمایی شعر سروده؛ ولی با شعر سپید نام خود را در آسمان شعر و ادب فارسی جاودانه کرد. تحقیق و تتبع در شعر و نثر کهن فارسی به ویژه تاریخ بیهقی، علاوه بر آگاهی از توانمندی و ...

در نقد آثار ادبی، توجه به ساختار شعر و مسایل زبانی، خواننده را به نتیجه­ای مطلوب در فهم و تفسـیر محتوا، مضمون و اندیـشه سخـنوری، رهنمون می­شود. یکی از مسایل نوین زبان­شناسی در حوزه نقد متون فارسی، واکاوی انحراف از نرم و عدول از هنجارهای زبانی است که در کلام هنرمندان صاحب سبک و نوآور، بسامد چشم­گیری دارد. بیدل دهلوی از شاعران صاحب سبکی است که با تاکید بر ابهام در شعر و پذیرش مضامین و ساختارهای ن...