صورت خیالی مرغ یکی از عناصر مهم تصویرگری و القای مفاهیم در دوره ای از شعر عرفانی فارسی است. هدف این تحقیق بررسی تطوّر این صورت خیالی در اشعار سنایی ، عطّار و مولوی است که در آن معانی نمادین مرغان در شعر هر شاعر و کیفیّت نمادپردازی آنها از جهت پرداختن به این صورت خیالی مشخّص شده است ؛?علاوه بر این بسامد جلوه های شاعرانه مرغان در اشعار شاعران مذکور مشخص گردیده و آماری از بسامد کاربردهای لفظی مرغان در...

مطالعات زبان‌شناسیِ شناختی می‌‌گوید بشر بدون استعارة مفهومی توانایی اندیشیدن ندارد. به کمکِ استعارة مفهومی، می‌توان با افکار اهل زبان بیشترآشنا شد. باتوجه‌به شیوة تفکر بشر، انسان برای بیان امور معنوی و انتزاعی، به مصداق‌های مادی نیازمندست. ادبیات فارسی که دوره‌ای گزارشگر حالات عرفانی بوده، برای مفهومی‌کردنِ بسیاری از این حالات، از حوزه‌های مادی استفاده‌کرده است. یکی از این امورِ معنوی «فنا» است که ...

هدف از انجام این مقاله بررسی و تبیین مفاهیم وطنیات در شعر شاعران مهاجر، قبل و بعد از مشروطه است. روش کار در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و کتابخانه‌ای است. حاصل پژوهش نشان می‌دهد که مضمون وطن و متفرعات آن از قرن سوم هجری تا اوایل قرن چهاردهم در شعر فارسی، در مفهوم زادگاه شاعران بوده و اشعاری هم که با این مضمون سروده شده‌اند درباره توصیف زادگاه شاعران و یا غم و رنج دوری آنان از زادبومشان به کار رفته...

عراقی شاعر‌ی سخنور و شارحی هنرمند است که علاوه بر توانایی در شعر‌های پرشور و حال عارفانه، در نثر شاعرانه و بیان هنرمندانه مفاهیم بلند عرفانی، نمونه‌ای عالی و قابل توجه ارائه داده است. لمعات عراقی در عین بیان و تبیین اندیشه‌های عمیق عرفانی ابن‌عربی، نثری شاعرانه و جذاب ارائه می‌دهد که محصول پختگی و کمال نثر فارسی در قرن هفتم است. نثری که همچون شعر، مجال آن را یافته تا مضامین و اندیشه‌های بلند عر...

چکیده متناقض‌نمای محتوایی، کلامی است که در آن خود مفاهیم دارای تناقض بوده و با هر زبانی بیان شود، باز هم، تعجب‌انگیز و متناقض به نظر می‌رسد، مثلاً اگر به جای «آزادی را گرفتاری دانستن» «گرفتارِ رهایی» و به جای «بی‌گناهی را گناه شمردن» «جرمِ بی‌گناهی» آورده شود، باز هم متناقض‌نما می‌شوند. اینگونه متناقض‌نماها به خاطر زیبایی‌آفرینی گفته نشده، بلکه هدف سخنور در آن، بیان و ارائة واقعیت‌هاست، این...

سنایی شاعر دوران ساز تاریخ ادبیات فارسی، در نقطۀ عطف شعر عرفانی ایرانی قرار دارد. جان دان شاعر انگلیسی زبان آمریکایی قرن هفدهم از ویژگی های شخصیتی و فکری مشابه سنایی برخوردار است. احوال متغیّر و روح ناآرام، شخصیت دوگانه و تراژیک، نبوغ تحول آفرین در عرصة اندیشة عرفانی، نوآوری و برجستگی در غزلسرایی و شریعت مداری در عرفان، از صفات بارز و همسان این دو گویندة بزرگ است. بر این اساس، موضوعات مهم عرفانی...

سنایی شاعر دوران ساز تاریخ ادبیات فارسی، در نقطۀ عطف شعر عرفانی ایرانی قرار دارد. جان دان شاعر انگلیسی زبان آمریکایی قرن هفدهم از ویژگی های شخصیتی و فکری مشابه سنایی برخوردار است. احوال متغیّر و روح ناآرام، شخصیت دوگانه و تراژیک، نبوغ تحول آفرین در عرصة اندیشة عرفانی، نوآوری و برجستگی در غزلسرایی و شریعت مداری در عرفان، از صفات بارز و همسان این دو گویندة بزرگ است. بر این اساس، موضوعات مهم عرفانی...

بسیاری از مصطلحات ادبیات عرفانی بر بستر شعر خمری شکل گرفته که خود از چند منبع فرهنگی اثر پذیرفته است. آداب بزم ایرانی (ادب‌المنادمة) در شکل‌گیری مضمون‌های خمری قبل و بعد از اسلام تأثیر داشت. علاوه‌بر این، نهضت اجتماعی قرن‌های اول و دوم مهر خود را بر ادبیات مجن و شعر خمری به جا نهاد و طنز و اعتراض نهفته در آن زمینه‌ساز شعرهای قلندری قرن‌های بعد شد. شاعران این مکتب شعری، به تصویرسازی‌هایی در زمین...

در یک نگرش عمیق و ژرف بینانه به ادبیات فارسی، به ویژه ادبیات عرفانی به نظر می رسد: رمز و رمزگرایی یکی از ویژگی ها و مختصات سبکی متون عرفانی ادب فارسی است و رمز یکی از عناصر و سازکارهای مهم القای معانی در ادبیات عرفانی به شمار می رود. شعرای عارف برای پنهان نگه داشتن اسرار و معانی بلند عرفانی از بیگانگان به عالم عرفان، سعی کرده اند مفاهیم ذهنی و تجارب درونی خود را در قالب رمز به راز آشنایان عرصه ...

چکیده یکی از جلوه ها و جنبه های ادبیات فارسی، حضور پیام ها، مفاهیم و مضامین عرفانی است که از همان آغاز ظهور شعر فارسی، نشانه های جزئی و کلّی آن را می توان یافت. از جمله محورهای نگرش عارفان در حوزه های شناخت، اخلاق و تعلیمات عارفانه، نقش کلیدی دل در تجربه های فردی سالک و رهنمودها و بحث های تخصصّی اندیشمندان این عرصه است. کاربرد دل، هم در کتب تعلیمی عرفانی و هم در اشعار عارفانه و هم در اقوال عارفا...