حضور و فعالیت طریقت نعمت اللهیه در ایرانِ عصر قاجار، سبب ایجاد کنش و واکنش هایی بین این طریقت با دو جریان قدرتمند شریعت و سلطنت گردید. بررسی فراز و فرود های روابط این سه جریان با یکدیگر، یکی از مباحث قابل ­اعتنا در تاریخ اجتماعی ایران عصر قاجار است. در پژوهش حاضر، تعاملات سه جریان یاد شده با یکدیگر، با عنایت به این که چه عواملی باعث شد طریقت نعمت اللهیه در دورۀ مورد بحث، دچار رکود و حاشیه نشینی ...

اندیشه سیاسی قاضی نورالله شوشتری (956 -1019ق) [1] محمدحسن رازنهان* محمدتقی مختاری** نادر پروین*** چکیده قاضی نورالله شوشتری (956 ـ 1019 ق)، از عالمان صوفی‌مشرب شیعه عصر صفوی بود که در تحول گفتمان سیاسی ـ شیعی روزگارش، بس تأثیر گذارد. آثار او را از دید معرفت‌شناسی دینی بررسیده‌اند، اما تا کنون پژوهشی درباره اندیشه سیاسی وی صورت نپذیرفته است. این مقاله که تازه‌ترین تحقیق در این زمینه به شمار می‌ر...

یحیی محمد در «مشکلة‌الحدیث» بر اساس دلایلی مانند شیو? اصحاب ائمّ? متأخّر(ع) در برخورد با مسأل? امامت، شکل‌گیری فرقه‌های گوناگون شیعی، حیرت و اختلاف شیعه در امامت امام بعد در هر دوره، عدم عرض? کتاب کافی به نوّاب اربعه و برداشت عدم اعتقاد به علم و عصمت ائمّه(ع) با توجه به دیدگاه خاص مکتب قم دربار? غلو، به انکار علم و عصمت ائمّه(ع) پرداخته است که البته ادعای او خالی از اعتبار است؛ زیرا وضعیت سیاسی و اج...

یکی از کاستی ها و نواقص جامعه علمی در ایران، بی اطلاعی از اوضاع و احوال شیعیان دیگر کشورها است. شناخت درستی نسبت به ساختار جمعیتی، مسائل فرهنگی و مذهبی، منزلت و جایگاه اجتماعی، موقعیت سیاسی و اداری و در نهایت وضعیت اقتصادی شیعیان در محافل علمی و عمومی وجود ندارد. از جمله این شیعیان، شیعیان بحرین هستند که شناخت از وضعیت اجتماعی و سیاسی آنان، ناقص و محدود به اطلاعاتی کلی است. شناخت صحیح از وضعیت ...

چکیده: روی کارآمدن عباسیان و تسلط آن ها بر جهان اسلام، از جمله حوادث مهم تاریخ اسلام به شمار می رود. خلفای عباسی پس از به دست گرفتن قدرت و مستحکم ساختن پایه های حکومت خود، و با اعتقاد به این که علویان را سرسخت ترین رقبای خود می دانستند به حبس و توقیف آنان پرداختند. مذهب شیعه از مذهب های بزرگ اسلامی است که تأثیر چشم گیری بر جامعه اسلامی داشته است. این گروه در طی حرکت تاریخی خود با مراحل گوناگون...

مرجئۀ شیعه نام جریانی است که در کوفۀ سدۀ دوم نقاب از چهره برگرفت. این گروه که عمدتاً به دنبال بروز شرایط اجتماعیـ سیاسی کوفه و احتمالاً به منظور حل و فصل معضلات پیش روی جامعه شیعی، خود را از شیعیان اعتقادی متمایز کردند، در مسئلۀ امامت به عنوان محوری ترین کانون فکری شیعه، ایده ای مطرح ساختند که به  واقع گونه ای عقب نشینی از این مبنای فکری شیعه بود. سامان دهندگان این رویکرد که بعضاً از اصحاب امام با...