زلف از اصطلاحاتی است که در ادبیات و شعر عاشقانه و عارفانه کاربرد بسیار فراوان داشته است. این اصطلاح در منابع عرفان و تصوف فاقد تعابیر جامع و مانع است اما شاعران فارسی‏گو در اشعار خویش تعابیری لطیف، باریک، دقیق و مفصل از زلف ارائه نموده‌اند. زلف چهار تعبیر و معنای عمده دارد: 1-        کثرات و تعینات در مراتب هستی 2-        حجاب وجه غیبی احدیت و حاجب درگاه جمال و جلال الوهیت 3-        تجلیات جمال...

غایت عرفان، یکی شدن با هستی مطلق و درک حضور است؛ اهل تحقیق برای چشیدن طعم این حضور معنوی، ریاضت‌هایی برشمرده‌اند که «خاموشی» از جمله آن‌هاست و نه تنها  در مبادی سلوک، که بیش‌تر در آن جنبه تربیتی مراد است، که در وصال نیز سالک خود را ملزم به سکوتی می‌کند که حاصل اندیشه تیزنگر صوفیانه در تجربه‌های عرفانی است؛ این التزام گاهی در ارتباط با محبوب ازلی معنا می‌یابد، هم‌چون خموشی حاصل از حیرت در مقام م...

این مقاله فاقد چکیده می​باشد.

اصولاً هر هنرمند بخشی از حافظه قومی مردم روزگار خود را منعکس می‌کند؛ این حافظه جمعی متشکّل از همه فراز و نشیب‌های تاریخی، روحی و اعتقادی یک ملّت است و به تعبیری زنجیره ناکامی‌ها، کامیابی‌ها، عشق‌ها، حسرت‌ها آرزوها، دردها، و خلاصه، تمامی تکانه‌های روحی یک ملّت، در بستر تحوّلات تاریخی واجتماعی زمان می‌باشد مثلاً: فردوسی، مظهر حافظه قومی ایرانی در بُرهه تاریخی پیش از اسلام و حافظ، مظهر حافظه جمعی ایران د...

فروغی بسطامی از شاعران قرن سیزدهم هجری است و در هنر غزل سرایی در صف بزرگ‌ترین غزل سرایان عصر قاجار محسوب می‌شود. وی مدتی از عمر خود را به مدح شاهزادگان قاجاری گذرانید و سپس شاعر دربار ناصرالدین شاه شد. استغراق در آثار و احوال عارفانی چون بایزید بسطامی و منصور حلّاج، سبب تغییر احوال او و اختیار زندگی درویشی شد. فروغی شاعر دورۀ بازگشت ادبی است و نقش مهمی در احیای سنت شاعری استادان پیشین دارد. اصل ...

در بررسی ساختارِ معرفتی و زبانی شطح، رویکردهای متفاوتی وجود دارد. برخی از این رویکردها، عموماً شطح را ناشی از وجود پارادوکس در سطحِ گزاره- اعم از پارادوکس وصفی و اسنادی- می دانند. برخی دیگر سعی در رفعِ تناقض و تقلیلِ شطح به گزاره های حقیقی دارند. بعضی هم با بررسی احوالِ عارفانه و معرفتِ شهودی سعی می کنند بین این شکلِ خاصِ بیانی و اشکالِ ویژة تجارب عارفانه پیوند ایجاد کنند. همة این رویکردها، ضمن روشن س...

ابوبکر شبلی (334- 247 ه&zwj.;ق) عارف بزرگ و نام آور حوزه تصوف بغداد است که با وجود صفت های برجسته در سلوکِ عارفانه اش، بیشتر به جنون و شوریدگی شناخته شده است و همین آشفتگی عاملی شده تا از مجانین سده های درخشان تصوف اسلامی خوانده شود. کسانی که پس از او سعی در نمایاندن شخصیت بزرگ او داشته اند، با وجود جنونِ هنجارشکن و غیرمتعارفش، خرد پنهانی و نگاه دگرگون عرفانی او را نیز انکار نکرده اند. از این رو،...

0

عنصر گفت وگو در حوزه ادبیات، ظرفیت و افق تازه ای برای خوانش متون به دست داده است. عطار با بهره گیری از این عنصر، در رابطه تربیتی مراد و مرید، در پی تبیین فرایند سیر و سلوک عارفانه با رهبری مراد و رسیدن به یک دگردیسی شخصیتی است. همسو با آن در تعلیم و تربیت نیز نوعی تعامل کلامی و فکری بین مربی و متربی در جهت رسانیدن او به کمال فکری و شخصیتی وجود دارد. بنابراین همانندی های درخور تأمّلی، برای ایجاد ...

یکی از مضامین عرفان سازی که از دیر باز در پهنۀ ادب عرفانی فارسی مطرح بوده و باعث شکل­گیری آثار بدیعی در این زمینه گردیده است، موضوع عقل وتقابل وتعارض آن با عشق وجنون عارفانه یا مکتب مشائی ارسطوئی (فلسفه واستدلال) با مکتب اشراقی افلاطونی (عرفان و شهود) است.عقل وخردی که عارف شاعری، همچون مولانا با آن در افتاده است ،و در دو اثر ماندگار خود؛یعنی: مثنوی وغزلیات شمس به تحقیر ونکوهش آن می پردازد، عقل ...