چکیده: مسأله جبر و اختیار و نقش انسان در افعال خویش و ارتباط آن با اراده خدای متعال از مهمترین مسائل فکری بشر بوده است. این مسأله از نخستین مسائل کلامی طرح شده در تاریخ عقاید مسلمین به شمار می رود و متفکران مسلمان- هر یک براساس مبانی خویش- راه حلی برای آن ارائه داده اند. از نخستین راه حل ها، نظریه جبر محض از یک سو، و نظریه تفویض مطلق از سوی دیگر بود. پس از طرح این عقاید متضاد، به جهت لوازم غیر...

فردگرایان چنین نظر داشتند که انسان پای بند به قراردادهای خویش است: در حقوق عمومی‘ قرارداد اجتماعی پایه و مبنای اقتدار عمومی است‘ و در حقوق خصوصی‘ قرارداد در حکم قانون دو طرف عقد است. این اعتقاد بدین گونه توجیه می شود که قرارداد زادة اراده است و اراده تنها نیرویی است که می تواند برای انسان حق و تکلیف به وجود آورد و به منزلة قانونی است که دو طرف برای تنظیم روابط خود وضع کرده اند. این قیاس نشان اح...

موضوع اصلی این پژوهش بررسی اصول تعلیم وتربیت از دیدگاه علامه طباطبایی است. در این تحقیق ابتدا اصول تربیتی و منابع آن مورد بررسی قرار گرفته، سپس جایگاه انسان در تعلیم وتربیت به استناد آیات قرانی از دیدگاه علامه مورد تاکید بوده است همچنین مبانی ومفاهیم تعلیم و تربیت هریک به طور جداگانه مورد بحث وبازبینی قرار گرفته در بخشی دیگر برخی از اصول عام تربیتی از جمله اصل کرامت، مسئولیت، عدل، عقل، کمال جوی...

با ظهور شرف الدین محمد بن سعید بوصیری و سرودن قصیده معروفش "برده " و تأثیر شگرف آن بر حوزه های ادبی، دیگر شاعران مدیحه سرای نبوی به پیروی از آن پرداختند و قصاید مدیحه نبویه را همچون برده در بحر بسیط و روی میم سرودند و بدین ترتیب قصاید بدیعیه شکل گرفت، قصایدی که در هر بیت آن یک یا چند نوع صنعت بدیعی بکار رفته است. در این بین صفی الدین حلی شاعر پرآوازه قرن هفتم هجری با سرودن قصیده بدیعیه اش و رو...

صفی الدین و عطار دو شاعر اسلامی اند که درباره پیامبر (ص) مدائح قابل توجهی دارند. مضامینی همچرن معراج، اخلاق پیامبر و کرامات آن حضرت برتری او بر دیگر پیامبران و طلب شفاعت، از جمله مواردی است که هر دو شاعر به آن پرداخته اند، عطار مطالب را به دوگونه مستقیم و غیر مستقیم ذکر می کند در حالی که صفی الدین معمولا صفات پیامبر (ص) را به صورت مستقیم ذکر می کند موارد غیر مستقیم عطار در خلال تصاویری هنری آمد...

چکیده بررسی ابعاد مسأله ی استفاده از روایات در المیزان علامه طباطبایی(ره) از برجسته ترین مفّسران روشمند حوزه ی تفسیر در عصر ماست که تفسیر«المیزان» را براساس روش تفسیر قرآن به قرآن به رشته ی تحریر در آورده است. گر چه روش اصلی این تفسیر، قرآن به قرآن است امّا بخش روایی این تفسیر یک دایره المعارف بزرگی است که ایشان در تفسیر مزبورخود آورده اند. این تحقیق به سند کاوی و کتابخانه ای و با تکیه بر منابع...

یکی از جلوه های نفسانیت ظلم و ستم است. ستم ضد عدالت و به معنای تجاوز از حق و ورود به ورطه گناه است. این معنا اعم از ستم به دیگران یا ستم در حق الله یا ستم به خود است. به اتفاق همه آدمیان، ظلم از بزرگترین گناهان و عذاب آن نیز شدید است و علاوه بر مذمت هر یک از امور مندرج در تحت آن، در قرآن کریم و روایات معصومین (علیهم السلام) مکرر بر ظالمین لعن شده است. مسئله اصلی این تحقیق این است که به مفهوم ...

در ‌این مقاله می‌کوشیم با استناد به آثار خود علامه بررسی کنیم که آیا او در حقیقت یک متکلم است، یا یک فیلسوف. بر اساس ‌این پژوهش، فقط در هشت مورد علامه در مواجهه با فلاسفه آراء متکلمین را بر فلاسفه ترجیح داده است. البته سه مورد از آنها مخدوش بوده و متکلم خواندن علامه موجّه نیست. همچنین بیست و یک مورد از مواردی که علامه در رویارویی با آراء کلامی، نظرات فلاسفه را بر نظرات متکلّمین ترجیح داده، ذکر شد...

در این نوشتار نویسنده تحلیل خیر و شر، اقسام شر، و راه حل‏های علامه طباطبایی برای زدودن ناسازگاری وجود خیر و شر با خدا و صفات حق تعالی را به بحث و بررسی نشسته است. در مبحث خیر و شر، دو تحلیل از علامه طباطبایی می‏آورد. براساس تحلیل نخست علامه خیر را امری وجودی و شر را امری عدمی می‏خواند. و براساس تحلیل دوم نویسنده المیزان خیر را امری ذاتاً مطلوب و شر را امری ذاتاً نامطلوب معرفی می‏کند. در مبحث اقسا...

مقالۀ حاضر، به بررسی دیدگاه‌های علامه سیدمحمدحسین طباطبایی دربارۀ مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین مباحث مربوط به نفس و بدن همچون، حدوث نفس، تجرّد نفس، جاودانگی نفس و ... می‌پردازد. در بخش اول، پس از بررسی معنای روح و نفس،‌ مسئلۀ حدوث نفس از دیدگاه علامه بررسی شده است. بحث از دیدگاه علامه در باب حدوث جسمانی نفس و تبعیت او از ملاصدرا در این زمینه  و همچنین بررسی تفسیر خاص علامه از آیات قرآن در باب تنز...