در متون کهن گاهی به عبارت یا کلمه ای بر می خوریم که با مراجعه به فرهنگ های لغت، امکان دریافت معنای مناسب برای آن وجود ندارد. همچنین گاهی مصححان متون کهن در خواندن متن و ارائۀ صورت مناسبی از یک واژه درمی مانند و تصحیح قیاسی برمبنای قواعد نحوی و بلاغی نیز راه به جایی نمی برد. در این موارد، گاه می توانیم به کمک اطلاعاتی از زبان ها و گویش ها و آداب و رسوم و نام ابزارها یا مسائل محلی به حل این معضلا...

تاکنون پیرامون شخیصت افراسیاب ـ سردار نام دار تورانی ـ که در آثار حماسی این سرزمین در جرگه پراهمیت ترین شخصیت های اهریمنی بشمار می رود، سخن بسیار رفته است. این پژوهش تلاش دارد تا ضمن بررسی آثار مذهبی کهن، متون میانه و متون دوره اسلامی براساس ترتیب تاریخی به ریشه یابی اسطوره ای این شخصیت دست یابد و حدس دانش مند فرانسوی benevenist را که گفته بود افراسیاب احتمالاً تالی دیو خشک سالی (اپه ئوشا) است، ...

یکی از مهم ترین دستاوردهای دورۀ مغولان، تسهیل در امر تبادل تجربیّات مختلف ملت ها و در نتیجه رشد و توسعۀ برخی از فنون و علومی بود که مورد علاقه و توجّه پادشاهان آن سلسله قرار داشت، صنعت «نسّاجی و پارچه­بافی»دردورۀمغول نیزاز این امر مستثنی نبود و شواهد و مدارک تاریخی نشان می دهد که تبادل انواع پارچه ها و منسوجات بین ایران و چین در دورۀ مغول افزایش یافته و علاوه بر آن، تجربیّات فنّی «پارچه­بافی» ایران ...

همان گونه که در متون تاریخی فارسی می توان آثاری را یافت که دارای ارزشادبی در خور نگرشی است، در متون ادبی نیز، آثاری وجود دارد که نادیدهگرفتن وجه و صبغه تاریخی آ ن ها دشوار است . گذشته از آن خلق یک اثر ادبیخود رویدادی تاریخی است و برخی از آثار ادبی به شیوه های گوناگون با تاریخپیوند دارند . قابوس نامه امیر عنصرالمعالی از این دست آثار است . نویسند ۀ اثر ،خود یک حکومتگر است و به یکی از سلسله های حک...

بهرام گور از شخصیت های بزرگ تاریخی است که توانسته است با راه یافتن به دنیای جادویی هنر و ادبیات، بخشی از آثار نویسندگان و شاعران را به خود اختصاص دهد و چهره ی تاریخی او تا حدی رنگ اسطوره و خیال گیرد و راز آلود و مبهم گردد. در این تحقیق ابتدا از لابه لای متون تاریخی چهره ی تاریخی بهرام گور مورد بررسی قرار می گیرد. پس از آن از میان همین آثار تاریخی و متون ادبی که سرگذشت بهرام را مورد طبع آزمایی ...

شیوه‌ی صحیح خوانش متون کهن، برای دریافت ویژگی‌های این متون بسیار مهم است؛ به‌ویژه که گاهی خوانش به‌هنجار در نمایاندن بلاغت متون تأثیرگذار است؛ از دیگر سوی شیوه‌ی خوانش به‌هنجار این متون، در آشکار ساختن وضعیت تاریخی زبان نیز سودمند تواند بود. نوشته‌ی پیش‌ِ رو مربوط به تکمیل شواهد مقاله‌ای است از سعید حمیدیان. مقاله‌ی یادشده درباره‌ی شیوه‌ی درست خوانش ضمیر پیوسته در جایگاهِ قافیه است. بر این اساس ...

در تصحیح متون، پی بردن به لغزش‌ها و فهم اغلاط راه‌یافته به متن از اهمیت خاصی برخوردار است. در این راستا، یکی از مواردی که در تصحیح متون گذشته باید با دقت زیاد بدان نگریسته شود، مسئلۀ تصحیف و تحریف است. بر این اساس، گاهی مصحح ناگزیر است در کنار نسخ خطیِ معتبر یک کتاب، از منابع دیگری برای انجام کار تصحیح بهره بگیرد که از آن به منابع جانبی تعبیر می‌شود. متون جانبی در کنار متن مصحَّح برای تشخیص تحریفا...

منظومه­ی حماسی شاهنامه­ی نادری منظومه­ای تاریخ­بنیاد است که به سرگذشت نادر و سپاهیانش و مردم ایران در دوره­ی افشاریه اختصاص دارد. یکی از بخش­های مهم وبرجسته­ی این منظومه، بخش مربوط به لشکرکشی نادرشاه به شبه قاره هند است که در این منظومه و دیگر کتب تاریخی با اختلافاتی در کم و کیف حوادث و زمان و مکان و شخصیت­ها آمده است. تحقیق حاضر بر آن است تا با شیوه­ی تحقیق کتابخانه­ای و با روش سنجشی - تحلیلی ...

ازتاریخ 21 تا 248 هجری که سال تاسیس نخستین دولت مستقل ایرانی است ایرانیان زیر سلطه نژاد عرب به سرمی بردند تا جایی که کار به قیام عقیدتی کشید ، در سه قرن آغازین هجری بسیاری از کتابهای مشهور پیش از اسلام به عربی ترجمه شدند که ایرانیان با این کار سعی درزنده نگاه داشتن گذشته خویش داشتند،از این جمله کتابهایی است که درباره مانی و مانویت نگاشته شده . پیش از کشف آثار مانوی تمام دانش ما از مانی و مانوی...