مثنوی معنوی از جمله متن‌هایی است که مؤلف-راوی آن با به‌کارگیری مداوم فرازبان، سطوحی از حاشیه را همسو با متن به‌وجود آورده است؛ به‌طوری‌که در قیاس با سایر متن‌های کلاسیک فارسی، حاشیه‌پردازی مذکور به‌لحاظ کمیت و کیفیت، متنوع و برجسته است. حاشیه‌پردازی مثنوی عمدتاً به قصد ایضاح سامان یافته است، اما کارکرد «هدایتی-بازدارنده» ای که کنش ایضاح به‌همراه دارد، سبب شده است که مثنوی به‌مثابۀ متنی اقتدارگرا...

از قرن هشتم تا کنون بر مثنوی شرحهایی نوشته اند و هر کدام از شارحان بنا بر روشی خاص و پسند شخصی و زمانی خود، مثنوی را شرح کرده اند و کوشیده اند، پرده از اسرار این منظومه ارزشمند بردارند. برای آنکه بدانیم شارحان تا چه اندازه به متن مثنوی و حل مشکلات آن اهتمام داشته اند و تا چه میزان در این راه توفیق؛ چهار شرح نیکلسون، استعلامی، زمانی و شهیدی را که از معروفترین شرحها هستند، برگزیده ایم و برای نمون...

فروریزی تقابل‌ها و اصالت نگرش نسبی در دستگاه فکری مولوی چکیده ساختار نامتعارف و نوآیین مثنوی ایجاب می‌کند که خواننده برای فهم عمیق‌تر و التذاذ هنری بیشتر از کلام مولوی، با الگوهای مأنوس و متعارف زبانی و ذهنی خود با جهان متن مثنوی روبه‌رو نشود. شاکله معنایی مثنوی نیز در خوانش جز‌ء-نگرانه و بدون توجه به بسترهای معنایی و پیوند اندام‌وار پاره‌ها و اجزاء متن، مغفول و پنهان می‌ماند. بر این اساس، ...

این نوشته کوششی است در نقد و بررسی یکی از حکایات مثنوی مولوی که به نظر نگارنده، شارحان مثنوی، در شرح جزئیات آن، تو جه کافی نداشته اند. مخاطب در این مقال با معنای پیش نهادی نگارنده، در خصوص یک واژه، آشنا می شو د. در صو رت پذ یرش استدلال های مو جو د، چشم ا نداز تازه ای، در حو زه ی مثنوی پژوهی، باز می گردد که در تفسیر دیگر حکایات مثنوی بی تأثیر نخواهد بود. واژه ی مذکور "کل " است که در بیت زیر آمد...

این تحقیق از نوع کتابخانه ای و تحلیل محتواست که در آن، شیوه ی داستان پردازی عطّار و مولوی، از نظر فرم و محتوا، بررسی، مقایسه و تحلیل شده است. عطّار و مولوی برای طرح مفاهیم عرفانی از قالب داستان استفاده کرده اند. مولوی بیست و پنج مورد از داستان های مثنوی را از مثنوی های عطّار اخذ کرده است. فرم و محتوای این داستان ها دارای تفاوت ها و شباهت هایی است. تعدادی از شخصیّت های داستان های مشترک، یکسان و تعدا...

مثنوی سرایی در ادبیات ترکی از قرن 13 م رواج پیدا کرده است و بعد از آن شاعران در موضوع های متعددی در این زمینه طبع آزمایی کرده اند. یکی از موضوعاتی که در ادبیات ملل بویژه در ادبیات فارسی و ترکی مورد توجه شاعران بوده است و در مثنوی ها به آن نگاه ویژه ای داشته اند، داستان حضرت یوسف (ع) است. این داستان از معروف ترین داستان های مربوط به پیامبران الهی است که ابتدا در کتاب مقدس، سپس در قرآن کریم و تفا...

چکیده: این پژوهش در 20 فصل در موضوعات مختلف از قبیل: پزشکی،نجوم، موسیقی،مشاغل،مراسم عروسی و عزاداری و میهمانی ها و جشن ها، ورزش ها و سرگرمی ها،علوم غریبه، باورهای مربوط به حیوانات، ضرب المثل ها،مباحث زنان و کودکان،خوراک،پوشاک، مسکن و معماری، ابزار زندگی و ابزارجنگ ،سنگ ها و باورهای عامیانه متفرقه و آداب و رسوم اجتماعی را در مثنوی کاوش قرار داده است و با تفکیک و تقسیم بندی و با توجه به موضوع هر...

مولانا علاوه بر اینکه در وادی طریقت کسب مدارج عالیه ی عرفانی عارفی کامل و جهان شمول بود در مسند شریعت هم مفتی اعظمی محسوب می شد و در علوم رایج زمان خود چون : فلسفه . کلام . فقه . اصول . تفسیر . حدیث . و ... تبحری تام داشته است . این خمیر مایه های علمی و میراث روحانی - عرفانی که مرده ریگی از پدرش بهاءالدین ولد و استادش برهان الدین ترمذی بود فوق العاده زیبا به بار نشست و با طلوع شمس در قونیه به ی...

مولوی پرآوازه ترین شاعری است که لطیف ترین و با شکوه ترین معانی زندگی را در قالب مثنوی به جهانیان عرضه کرده است. مثنوی را به عنوان گنجینه ای از تصاویر بی پایان و مولوی را با قدرت تصویرگری بی مانند، می شناسیم. مولوی از ساده ترین جلوه های زندگی و مظاهر بی مانند عالم طبیعت از جمله کوه، نفیس ترین و ناشنیده ترین درس ها را به ما می آموزد و به دنیای کهنه و غم زده­ی درون ما، جامه­ای از طراوت و تازگی می ...

شرح و تفسیر مثنوی جلال الدّین محمد مولوی سابقه ای دیرین دارد، اما نکته حائز اهمیّت در شیوه شرح این تفاسیر، گرایش عرفانی آنها در توضیح محتوایی ابیات است. در شیوه تفسیری که برای تحلیل یکی از مشکلات مثنوی در این مقاله به کار گرفته شده است، کوشیده ایم تا حوزه معانی ابیات را از میان مباحث برون متنی نظیر مباحث و مسائل عرفانی، به الفاظ آن محدود و مدلّل سازیم. در این شیوه، مبنای معنایابی در شعر توجّه به صن...