شیخ صدوق و شیخ مفید به عنوان اعاظم متکلمان شیعه بهرغم تفاوتهای چشمگیر در آثار خویش در طرح مسائل عقیدتی، در مبانی که خود ارائه دادهاند قرابتهای زیادی دارند. اگرچه شیخ صدوق را به عنوان یکی از محدثان و دارندگان گرایش حدیثی با آثار عمدتاً روایی شاید به سختی بتوان در کنار متکلمانی مانند شیخ مفید و اخلاف او سید مرتضی و ... جای داد، اما با بررسی دعاوی مبنایی وی میتوان جایگاه بسیار نزدیکی میان او و حلقه...

چکیده علی بن إبراهیم فرزند إبراهیم بن هاشم، اولین نشر دهنده حدیث کوفه در قم، از محدثان بزرگ امامیه درنیمه دوم قرن سوم است. نقش وی در انتقال میراث حدیثی بر کسی پوشیده نیست اما مطالعه آثار و اندیشههای وی نشان میدهد علی بن إبراهیم تنها یک محدث صرف نیست بلکه دارای یک منظومه فکری و کلامی است . بررسی دیدگاههای او در مسائل مختلف کلامی نشان دهنده گرایش وی به جریان کلامی هشام بن حکم در کوفه است. به ب...

حدیث‌سالاری یا ترجیح مقتضای احادیث بر مقتضای ظاهر آیات قرآن کریم، در برخی از تعابیر محدثان دیده می‌شود که در مفهوم نظری و از حیث مصداق و نمونه نیازمند بررسی است. در زمینه مصداق‌یابی، شاید بتوان تفسیر «ظلم» به «شرک» در سوره انعام را یکی از بارزترین مصادیقی برشمرد که ریشه در حدیث­‌سالاری دارد. «ظلم» در آیه 82 سوره انعام به‌صورت نکره در سیاق نفی استعمال شده و تعمیم معنا را افاده می‌کند، ولی با تکی...

  خاستگاه تاریخنگاری اسلامی مساله ای است که مستشرقان و محققان مسلمان درباره آن نظرات مختلفی داده اند. عبدالعزیز الدوری محقق مسلمان با توصیف دو خط حدیث و قبیله به عنوان محور مکاتب تاریخنگاری مدینه و عراق معتقد است خاستگاه تاریخنگاری اسلامی ریشه در مکتب مدینه دارد که با پرهیز از اسلوب و سنن قبائلی(قصص ایام،انساب ،شعر) و مبتنی بر تحقیقات و شیوه های جدی محدثان توانست چهارچوب مغازی و سیره پیامبر را ...

بررسی روش اطمینان به صدور حدیث، تاریخی همپای عصر صدور حدیث دارد. اعتبارسنجی احادیث در بین اصحاب امامیه در دوره­های مختلف امری رایج بوده است. نقد محتوای آموزۀ منسوب به امام(ع)، معیار اعتبار‌سنجی در دوران ائمه(ع) و محدثان پیشین شیعه است. در این پژوهش، عوامل رویکرد اعتبار‌سنجی مبتنی بر نقد محتوای آموزه­های منسوب به امامان شیعه و پیامدهای آن بررسی و بر این نکته تأکید شده است که این روش، معیار پیشین...

از دیدگاه محدثان عوامل گوناگونی در پذیرش روایات راویان دخیل است که آسیب در هر یک از آن‌ها می‌تواند منجر به تردید در پذیرش روایات راوی گردد. گرچه در شرایطی خاص می‌توان از برخی از آسیب‌های وارد شده بر متن یا سند روایات چشم‌پوشی نموده و به صحت آن‌ها حکم نمود، اما دروغ‌گویی و اشتهار راوی به بدعت‌گذاری به سبب خلل جدی که در عدالت راوی وارد می‌سازند، از جمله عواملی هستند که از دیدگاه حدیث‌پژوهان فریقی...

علامه سیدمرتضی عسکری از محدثان معاصر است که با همتی بلند و از رهگذر بررسی و تحلیل روایات به پیگیریِ ریشه‌ی اختلافات بین مذاهب اسلامی پرداخته است. افزون بر ایران آثار ایشان در سایر کشورهای اسلامی نیز مخاطبانِ بسیاری از جمله در میان علما پیدا کرده است. این حدیث‌پژوه در تحقیقات علمیِ خود با جمع همه‌ی روایات ذیل یک موضوع از اصیل‌ترین منابع حدیثیِ اهل‌سنت به پاسخ‌گوییِ شبهات در مورد مکتب اهل‌بیت پرداخته ...

سیره رسول خدا (ص) در کتابهای حدیثی شیعه بصورت پراکنده و گاه در عنوانی اختصاصی مورد توجه محدثان قرار گرفته است. یکی از کهن ترین منابع حدیثی شیعه که به بررسی زندگانی پیامبر (ص) پرداخته و عنوانی را بدان اختصاص داده کتاب کافی نوشته کلینی(م 329ق) است. کلینی در باب زندگانی رسول خدا پیش از ارائه احادیث به صورت مسند، در یک صفحه بدون ارائه اسناد، مروری کلی بر زندگانی رسول خدا کرده و اطلاعاتی را که گاه ه...

آشنایی با مبانی فقه­الحدیث، جهت شناخت حقایق و مقاصد مطرح در روایات ضروری است. مفسران نیز همچون متکلمان، محدثان و فقیهان نیازمند به کارگیری این مبانی هستند. ایشان با استناد به همین مبانی، مقصود روایات تفسیری را کشف، و از آن در تبیین کلام خداوند سود می برند. پراکندگی مباحث حدیثی در تفسیر، فرعی بودن مباحث حدیث نسبت به مباحث تفسیری و پرهیز از مباحث نظری صرف، آگاهی از مبانی فقه­الحدیثی مفسران و قضاو...