نهضت یا انقلاب مشروطه را به حق می بایسیتی یکی از مهم ترین تحولات سیاسی و اجتماعی ایران معاصر به حساب آورد پروفسور نیکی کدی محقق سرشناس تاریخ معاصر ایران معتقد است که انقلاب مشروطه را می بایستی یکی از نخستین تحولات عمده مدرن در آیا به حساب آورد او از این بابت ایران را پیشگام حرکت های ترقی خواهانه در میان ملل آسیا دانسته و معتقد است زمانی ایرانیان به دنبال این مقولات رفتند که شاید به جز هند روسیه...

با مرگ مظفر الدین شاه قاجار در 24 ذیقعدهء 1324 ق.18/ دی 1285 ش.، ده روز پس از امضای قانون اساسی، پسرش محمد علی میرزا به جای او به تخت نشست. او،در زمان ولیعهدی با مشروطه خواهان همداستان شده و سوگند وفاداری نسبت به نظام مشروطه یاد کرده و متن قانون اساسی را امضا کرده بود. البته این، نه از آن رو بود که مشروطه را پذیرفته بود، بلکه تنها راه رسیدن به تاج و تخت بود. کما این که در مراسم تاجگذاری نیت باط...

هر چند انقلاب مشروطه ایران از ابعاد مختلف مورد پژوهش محققین داخلی و خارجی قرار گرفته است اما موضوع ائتلاف گروه های موثر درانقلاب ، بررسی علل و ریشه های ائتلاف آنان، بحثی است که تاکنون به طور عمیق مورد بررسی قرار نگرفته است، هر چند به طور پراکنده در برخی از منابع به منافع اقتصادی و ایده های مشترک دو گروه تجددخواهان و روحانیون مشروطه خواه در ایجاد ائتلاف اشاره مختصر گردیده ، اما جا دارد که این مو...

چکیده حزب هنچاک از قدیمی ترین احزاب ارمنی بود که حوزة فعالیتش علاوه بر ارمنستان، روسیه، و عثمانی، ایران را نیز شامل می شد. رقابت آنان با احزاب ارمنی دیگر همانند داشناکسوتیون که هر دو در اواخر قرن نوزده تأسیس شده بودند، به داخل مرز های ایران عصر مشروطه کشیده شد. هر چند بنابر شرایط، نام حزب رقیب (داشناکسوتیون) در تارک مبارزات مشروطه خواهی مردم ایران بیش تر درخشید، نمی توان از تأثیرات فکری و سیاس...

ورای برخورداری سیاسی، اقتصادی جنبش مشروطیت از حمایت های زرتشتیان ایران، واقعیت های نهفته دیگری نیز در باب این اقلیت وجود داشت که به نقش آنان در این جنبش اهمیت بیشتری می داد. این واقعیت ها نه تنها در ابتدای شکل گیری جنبش مذکور، بلکه در فرآیند تحولات بعدی تا دوره پهلوی اول، حکایت از نابسامانی وضعیت حاکمیت سیاسی و متشنج  بودن اوضاع اجتماعی، اقتصادی کشورداشت . گشودن دریچه ای هر چند کوچک به سوی واقع...

یکی از مهم‌ترین وقایع سیاسی و اجتماعی تاریخ ایران، انقلاب مشروطه است که با وجود تألیفات فراوان در این زمینه، هنوز مجهولاتی از آن باقی مانده است. یکی از این مجهولات نقش یکی از علمای کرمان به‌نام آیت‌الله میرزا محمدرضا مجتهد است که در طی مهاجرت صغری یکی از خواسته‌های متحصنین، بازگشت ایشان از تبعید بود. در برخی آثار مربوط به مشروطه از او نام برده شده و در مواردی از پیشگامان مشروطه معرفی شده است. ه...

با وقوع انقلاب مشروطه، مجاهدان و مشروطه خواهان ایرانی برای دست یابی به مشروطه تلاش زیادی کردند و چه بسا مجاهدان بسیاری در راین راه جان خود را از دست دادند. همزمان با این رویدادها مشروطه خواهان قفقازی پابه پای مشروطه خواهان ایرانی کمک های زیادی در زمینه های «نظامی، فرهنگی و سیاسی» به آنان کردند و روزنامه ها و اسلحه های زیادی از آن سوی مرزها (به ویژه روسیه) وارد ایران شد. هدف این مجاهدان قفقا...

نویسنده در مقاله حاضر، که بیش از دو دهه پیش به نگارش درآورده است، می‏کوشد با روشن ساختن جنبه‏های مختلف مشارکت مردمی در تحقق انقلاب مشروطه آن را از جنبشهای غیر اصیل که در خاورمیانه روی داده متمایز ساخته و در ردیف یکی از انقلابهای مهم جهان به شمارآورد. وی نخست به تشریح موقعیت خاص ایران در قیاس با کشورهای نظیر مصر و عثمانی می‏پردازد و از زمینه‏های موجود در ایران برای وقوع یک انقلاب مردمی سخن م...

هدف انقلاب‌ها و جنبش‌های مشروطه در همه‌جا برپاداشتن و استمراربخشیدن به دولت مدرن و نهادهای آن در چارچوب مدل مشروطۀ دولت ـ ملت بوده است. در این مدل، ارتش ملی به عنوان یکی از نهادهای اصلی دولت، نقش مهمی در برقراری حاکمیت و انحصار مشروع زور برعهده دارد. اما در ایران جنبش مشروطه و حامیان آن، با وجود برانداختن رژیم پیشین، از تأسیس نهادهای کارآمد و قدرتمند یک دولت مدرن از جمله ارتش ملی بازماندند. علل...

تعطیلی مجلس شورای ملی(1326ق. )به فرمان محمد علی شاه، آغاز دوره استبداد صغیر بود. این وضع، موجب مخالفت های گسترده ای در میان مشروطه خواهان شد. از جمله این حرکتهای اعتراضی، قیام مردم جنوب ایران، بویژه بوشهر بود. نکته مهم در این قیام حضور و نقش دو چهره روحانی؛ یعنی آیت الله آخوند خراسانی و سید مرتضی اهرمی است. در این مقاله، بر اساس اسناد منتشر نشده، رهبری سید مرتضی اهرمی و نقش و حمایت آخوند خراسان...