چکیده: مدرسة خان شیراز یکی از مهم‌ترین مدارس دورة صفوی است که از نظر معماری و تزیینات معماری، خصوصا کاشی‌کاری حائز اهمیت است. یکی از خصوصیات بارز در تزیینات کاشی‌کاری این بنا، وجود نقوش متفاوت با سبک‌های مختلف است. با توجه به تاریخ ساخت بنای این مدرسه و تنوع در نقوش و رنگ‌های استفاده شده در تزیینات کاشی‌کاری آن، این سوال مطرح می‌شود که آیا این تزیینات مربوط به دورة صفوی هستند و یا در دوره‌های ب...

گنبد به عنوان پوشش یکی از مهم ترین فضاها در مساجد ایرانی از جایگاه مهمی در نظام معنایی مسجد برخوردار است. این موضوع در پژوهش های پیشین با استفاده از روش های «عرفانی-تفسیری» و «اثباتی-استنادی» بررسی شده و دو گروه از فرضیه ها را شکل داده است. اندیشمندان سنت گرا در گروه نخست، معانی کلی چون وحدت، آسمان، بهشت یا عرش را به همه گنبدهای معماری دوران اسلامی اختصاص داده اند. از سوی دیگر اثبات گرایان و تا...

امروزه با توجه به گسترش علوم وابسته به معماری، اطلاعات کمی در رابطه با فن شناسی معماری سنتی و بومی ایرانی در دست داریم گویی ذهنیت توجه به تجربه های گذشتگان و نشستن در مکتب بزرگان علم و دانش کم رنگ شده است. شاید مطالعه و پژوهش در زمینه بناهای تاریخی بر جای مانده در جای جای این سرزمین، مسکنی بر درد فراموشی مدرنیته باشد. مجموعه آرامگاهی شیخ احمد جام که حاصل تحولات دوره های مختلف تاریخی است آثار م...

مقاله حاضر به معرفی، بررسی، و بیان نقاط قوت و ضعف کتاب شاهکارهای هنری آستان قدس رضوی: کتیبه های مسجد گوهرشاد پرداخته است. این اثر جلد دوم از مجموعه شاهکارهای هنری آستان قدس رضوی و پژوهشی درباره کتیبه های مسجد گوهرشاد است که جایزه بیست و ششمین دوره کتاب فصل کشور در رشته هنر را نیز کسب کرده است. نویسنده «کتیبه» را منبعی برای تاریخ خوشنویسی و شاهدی بر درک زیبایی شناسانه کتیبه نگاران در فرایند معما...

در گذشته هستة مرکزی آموزش دانش اسلامی در مساجد بود، چون نخستین مکانی که در سده‌های نخستین اسلامی به منظور آموزش مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ مسجد بود. از همین رو مسجد از دیرباز تاکنون در کنار کارکرد عبادت، مکان گردهم‌آیی مسلمانان و کسب علم بوده است. این تحقیق به پیدایش مراکز آموزشی-مذهبی که همان مسجد-مدرسه‌ها هستند، می‌پردازد و چون عمدۀ این مراکز در زمان قاجاریه ساخته شده‌اند، جمعیتّ آماری را مسجد...

بسیاری از محققان عرصه معماری بر اهمیت مبجث تداوم درمعماری ایرانی تأکید دارند. معماری ایران بنا بر نظر برخی از محققان و ایران شناسان حاصل تداوم تاریخی تمدن ایرانی است و می دانیم که این معماری در قرون اولیه اسلامی و به ویژه با تمرکز بر ساختن مساجد، رشد و شکوفایی قابل ملاحظه ای می یابد. در مطالعه تاریخ معماری ایران، تحقیق درباره معماری مساجد اهمیت بسیاری دارد.در این نوشتار به تبیین تداوم معماری ای...

واژه مسجد ، اسم مکان از فعل سجد ، یسجد به معنای جایگاه سجده و محل عبادتست. و در اهمیت آن همین بس که پیامبر اکرم(ص) آن را در ردیف قرآن و عترت بیان فرموده است.در قرآن کریم از مسجد تحت عنوان بیت الله و خانه خدا نام برده شده است و در احادیث و روایات اسلامی ، نیز مساجد به عنوان خانه های خدا در روی زمین ذکر شده اند. مساجد مسلمین دارای متعلقاتی نظیر محراب ، منیر، ماذنه ، گنبد می باشد که هنرمندان مسلما...

این مقاله به بررسی تناسبات نمای سردر چند نمونه از بناهای شاخص صفوی در شهر اصفهان به عنوان مهم ترین آثار این دوره پرداخته است. نمونه هایی که مورد سنجش و بررسی قرار گرفته اند عبارتند از: مساجد شیخ لطف الله، جامع عباسی (مسجد شاه سابق یا مسجد امام)، حکیم و مدرسه چهارباغ (مادر شاه). مسئلة مورد توجه تناسبات به کار رفته در نمای سردر این بناها به عنوان ابزاری در جهت خلق آثاری خردمندانه و مطلوب است. با ...

مذهب، اساسی ترین نقش را در حیات فردی و اجتماعی انسان در تمام دوران های پیش از مدرن )معاصر( داشته است. از این رو بناهای مذهبی تمدن ها، همواره مهم ترین و باارزش ترین آثار معماری هر تمدن و فرهنگی به شمار می رود. در دوره معاصر، معماری مسجد نیز همچون سایر بناها، دچار دگرگونی شده است. اهمیت مسجد و تحولات آن در دورهمعاصر، دغدغه بسیاری از پژوهشگران معماری بوده است. موضوع پژوهش هایی که تاکنون در این بار...

گوهر وحدت در معماری اسلامی ایران، حاصل پویایی و بالندگی اکسیری است که هستی همه هس تها از اوست. توحید نخستین اصل معماری اسلامی به شمار آمده و از جمله ویژگی های آن وحدت است. ایجاد مرکزیت در بنا از جمله راهکارها برای تحقق وحدت در معماری است. از عناصر مؤثر در شک لگیری مساجد در دوران مختلف که تحت تأثیر مفهوم توحید قرار گرفته، گنبد است؛ این عنصر با نقش بارز خود در زمینه شک لدهی مفهومی و نمادین به ایج...