پژوهش حاضر درباره تأتیر نقوش تزئینی معماری در نگاره های ایرانی (دوره صفویه) است. به همین منظور از 15 بنای شاخص شهر اصفهان متعلق به دوره صفویه توسط محقق عکس برداری شد و تصاویر نگاره ها نیز از کتب مختلف اسکن گردید. از آن جایی که در مورد منشأ نقوش تزئینی که همواره زینت بخش بناها و نگاره های ایرانی در دوره های مختلف بوده نمی توان نظر قطعی داد و گفت که کدام یک متأثر از دیگری بوده است، لذا هدف این پژ...

در نجوم دورة اسلامی، بین الطلوعین نجومی را «صبح صادق» می نامیدند. در احکام اسلامی، رؤیت این پدیده، شاخص شروعِ وقت نماز صبح است. همچنین گزارش هایی دربارة رؤیت پذیر بودن هاله ای کم نور به شکلی کشیده پیش از صبح صادق، که «صبح کاذب» نامیده می شد، [از دورة اسلامی] بر جای مانده است. اخترشناسی جدید علت صبح کاذب را بازتاب نورخورشید از ذرات غبار بین سیاره ای می داند و آن را نور منطقة البروجی می نامد؛ زیرا...

تولید سفال به شیوه قالبی در کنار سایر انواع سفال در شادیاخ، در قرون میانی اسلام رواج بسیار داشته که آمار زیاد این سفالینه ها و یافته هایی در ارتباط با تولید آنها در محل، همچون قالب های سفالی و کوره سفال پزی، دلیلی بر تخصصی بودن کارگاه های سازنده این گونه های سفالی در شادیاخ می باشد. با توجه به اهمیت نقوش این سفال ها در زمینه روشن ساخت تحولات فرهنگی دوره سلجوقی، تنوع زیاد نقوش بکار رفته و همچنین...

گلیم‌های ورنی یکی از هنرهای اصیل و ارزشمند در میان عشایر شاهسون به شمار می‌آید. نقوش بسیاری بر روی این ورنی-ها به اجرا در می‌آید که نشان‌دهندۀ ذوق و قریحه گلیم بافان عشایر است. برخی از این نقوش بیان کننده مفهومی نمادین از یک موضوع خاص هستند، ولی با این حال ممکن است خود آنها، از مفاهیم این نقوش آگاهی کامل نداشته باشند. نقوش ورنی‌های ایلات شاهسون آذربایجان، بصورت نمادین، نماینده‌ی آمال و آروزهای ...

گلیم‌های ورنی یکی از هنرهای اصیل و ارزشمند در میان عشایر شاهسون به شمار می‌آید. نقوش بسیاری بر روی این ورنی-ها به اجرا در می‌آید که نشان‌دهندۀ ذوق و قریحه گلیم بافان عشایر است. برخی از این نقوش بیان کننده مفهومی نمادین از یک موضوع خاص هستند، ولی با این حال ممکن است خود آنها، از مفاهیم این نقوش آگاهی کامل نداشته باشند. نقوش ورنی‌های ایلات شاهسون آذربایجان، بصورت نمادین، نماینده‌ی آمال و آروزهای ...

اطلاع از آینده و حوادث زندگی انسان، به ویژه امور مربوط به پزشکی همچون تعیین زمان مناسب برای مصرف ادویه و بازیابی سلامت، یکی از دغدغه های مهم بشر در ادوار گذشته بوده است، که ظاهرا امکان این پیش گویی با شکل گیری دانش احکام نجوم یا تنجیم میسر گردید. اهمیت این دانش به حدی بود که این گونه احکام در بسیاری از متون از جمله کتب نجومی و طبی برای مخاطبین خاص و تقویم های سنتی برای مخاطبین عام، در قرون متما...

بنابر مستندات موجود، معماران در گذشته، علاوه بر دانش معماری، واقف به احکام نجوم نیز بوده اند؛ و در طرح ریزی بناها و شهرهای باستانی، غالباً با منجّمین همکاری داشته اند. نمونه های متنوعی از ملاحظات خورشیدی، هنگام ساختِ آتشکده ها، کاخ ها و شهرهای مدوّر در عهد ساسانی گزارش شده است؛ بدین صورت که امکان تشخیص زمان تغییر فصول در آن ها فراهم می آمده است. فقدان آگاهی های لازم برای تشخیص خصیصه های نجومیِ ابنیه...

سنگ نگارها از نظر انجام مطالعات تاریخ هنر، باستان شناسی و مطالعات انسان شناسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. با در نظر گرفتن پیشینه غنی فرهنگی و تاریخی همدان و وجود مکان‌های گوناگونی که‌ این نقوش در آنها ایجاد شده‌اند، خلاء مطالعاتی در این مورد مشهود بود؛ به طوری که تا کنون تنها دو محل دارای نقوش صخره‌ای در این استان گزارش و به صورت کلی معرفی شده‌اند. با در نظر گرفتن این موضوع و نشان دادن ارتباطا...

چکیده هنر گچ­بری، از جمله هنرهای تزئینی در معماری بناهای ایران است که از دیرباز زینت بخش بسیاری از کاخ­ها و بناها قبل از دوران اسلامی و همچنین زینت­بخش بناها به خصوص مساجد دوران اسلامی بوده است. از نقوش ناب در گچبری می­توان به نقوش گیاهی اشاره کرد. در دوران قبل از اسلام، در کاخ­های ساسانی نمونه­های متنوعی از نقوش گیاهی در گچ­بری دیده شده است. هدف مقاله پیش­رو، شناخت و بررسی نقوش گیاهی در گچ­بری...

بنابر مستندات موجود، معماران‌ در گذشته، علاوه بر دانش معماری، واقف به احکام نجوم نیز بوده‌اند؛ و در طرح‌ریزی بناها و شهرهای باستانی، غالباً با منجّمین همکاری داشته‌اند. نمونه‌های متنوعی از ملاحظات خورشیدی، هنگام ساختِ آتشکده‌ها، کاخ‌ها و شهرهای مدوّر در عهد ساسانی گزارش شده است؛ بدین‌صورت که امکان تشخیص زمان تغییر فصول در آن‌ها فراهم می‌آمده است. فقدان آگاهی‌های لازم برای تشخیص خصیصه‌های نجومیِ ابنی...