تحلیلی بر تاثیر رشته کوه زاگرس روی سیستمهای سینوپتیکی موثر بر اقلیم ایران مرکزی

در این تحقیق برای بررسی همه جانیه اثر رشته کوههای زاگرس برآب و هوای منطقه مرکزی ایران داده های 35 ایستگاه سینوپتیک ، مجموعه نقشه های هواشناسی تراز میانگین سطح دریا ، تراز 500 هکتوپاسکال و نقشه های آنومالی فشار هوا در یک دوره 20 ساله ( 1990 - 1971 ) مورد مطالعه قرار گرفت. برای شناخت بهتر آثار متفاوت سامانه های موثر در ناحیه براساس مناطق تشکیل ، این سامانه ها به 13 گروه تقسیم ، و نحوه برخورد و اثر زاگرس برآنها مطالعه گردید. این مطالعات نشان داد: شرایط اقلیمی منطقه مرکزی را نوع و مسیر سامانه های جوی که از راستاهای مختلف وارد ناحیه می شوند و اثری که کوههای زاگرس و البرز برآنها به جای می گذارند ، تعیین می نماید. یکی از مهمترین اثرهای زاگرس محصور نمودن هوای سرد پشته پرفشار سیبری در امتداد غرب و جنوب غرب ناحیه مرکزی است که سامانه غالب فصل سرد سال بحساب می آید. استقرار این پشته در شمال کشور، و یا جنوب شرق آن بر روی دریای عرب و اقیانوس هند امکان عبور سامانه های کم فشار موثر برآب و هوای ناحیه مرکزی را فراهم می سازد. پشته های پرفشاری که در ماههای سرد سال از طریق شمال غرب روی زاگرس توسعه می یابند تحت تاثیر پوشش برفی و هوای سرد آن تقویت می شوند. در چنین مواردی یا هنگامی که پشته پرفشار در منطقه مرکزی توسعه دارد سامانه های کم فشار در غرب و جنوب غرب زاگرس کند یا متوقف می گردند . پشته های پرفشار یا پرفشارهای کوتاهی که از غرب به زاگرس نزدیک می شوند نیز کند یا متوقف شده و بتدریج از بین می روند. بطور متوسط فراوانی سامانه های کم فشار در دوره سرد سال به حدود 35 عدد می رسد و مقدار بارش و گستردگی این سامانه ها به عمق و کشیدگی ناوه تراز بالا به سمت جنوب بستگی دارد. سامانه های جبهه ای وارده از شمال غرب کشور بدون آنکه دچار تغییرات ساختاری یا کندی عمده ای شوند از کوهستان می گذرند ولی جبهه هایی که از غرب و جنوب غرب به آن نزدیک می شوند ، بویژه زمانی که منطقه مرکزی زیر نفوذ پشته پرفشار قرار دارد، توسط زاگرس کند و مخلوط می گردند. در فرآیند چرخندزایی زاگرس نیز افزایش تاوایی مثبت و سرعت جریانها بعد از گذر از خط الراس کوهستان از یک طرف ، انتقال هوای گرم و مرطوب پشته پرفشاری که روی دریای عرب وآبهای مجاور آن مستقر می شود یا قرار گرفتن سامانه کم فشاری روی خلیج فارس از طرف دیگر، نقش عمده ای دارند.