مطالعه تطبیقی مسئولیت کیفری ناشی از اعمال غیرارادی

اعمال غیر ارادی مهمترین مسئله حقوق جزا محسوب می گردد زیرا با تجزیه و تحلیل روانی متهم سروکار دارد و نخستین بار به صورت صریح در الواح دوازده گانه رم مطرح بوده به گونه ای که اعمال به ارادی و غیر ارادی تقسیم می شدند و مجازات اعمال غیرارادی بنا به تشخیص دادرس ، خفیف تر از اعمال ارادی بود و در حقوق کشورهای مختلف در مورد مفهوم ارادی و غیرارادی بودن اعمال ، به جای توضیح دقیق گاه به مثالهایی استناد و گاه با بیان مصادیق آن مورد شناسایی و عمل قرار گرفته است . حقوق ایران هم که با الهام از مقررات شرعی تدوین یافته است در موارد مختلف به این مسئله اشاره کرده و اوصاف بلوغ و عقل و اختیار و قصد را برای ثبوت مجازات لازم و ضروری دانسته است طبق ماده 233 قانون مجازات اسلامی اقرار در صورتی نافذ است که اقرار کننده دارای اوصاف زیر باشد. 1 - عقل. 2 - بلوغ. 3 - اختیار. 4- قصد. بنابراین اقرار دیوانه و کودک و مست و مجبور و اشخاصی که قصد ندارند مثل ساهی وهازل و نائم و بیهوش نافذ نیست. با وجود این در حقوق ایران بر خلاف قانون الواح دوازده گانه اعمال غیرارادی به طور صریح مورد اشاره قرار نگرفته است ، ولی با تمسک و استنباط از ماده 233 و سایر مواد قانون مجازات اسلامی می توان گفت که اعمال مجانین و صغار مجبور و مکروه و مضطر(فاقد آزادی اراده ) شخص خواب و مست ( فاقد قصد و اراده ) غیر ارادی به شمار می رود و چون امروزه حقوق جزا بر مبنای اراده آزاد قرار گرفته و آزادی اراده اساس تقصیر می باشد در نتیجه منطقی است که انسان مسئول اعمال غیر ارادی خود نباشد.