بررسی وضعیت اوقاف اصفهان در عصر پهلوی

حکومت پهلوی با در پیش گرفتن سیاست هایی متفاوت از حکومت های پیشین تغییرات عمده ای را در تمام ارکان کشور از جمله نهاد وقف ایجاد کرد. سیاست هایی مانند سکولار بودن و مدرنیزه کردن کشور در دور ه ی رضا شاه و اصلاحات ارضی در دوره ی محمد رضا شاه در وضع اوقاف تأثیر مستقیم نهاد. بررسی وضعیت اوقاف اصفهان بر اساس سیاست های اتخاذ شده دغدغه ی اصلی این پژوهش است. سیاست سکولار (جدایی دین از سیاست) حکومت پهلوی که با روی کار آمدن رضا شاه آغاز شد در مواردی مانند منع روضه خوانی و عزاداری و سخت گیری بر طلاب و روحانیون در استفاده از مدارس و مکان های وقفی سبب کاهش وقف بر این امور گردید. همچنین مدرنیزه کردن کشور در این دوره که در تمام جهات از جمله صنعت، آموزش و پرورش، توجه به آثار باستانی و قدیمی و ... صورت گرفت هر چند گاهی اوقات کاملاً مطابق با موارد گفته شده در وقف نامه ها نبود اما در بهبودی وضعیت موقوفه ها و استفاده ی بهینه از آن ها بسیار موثر بود. اجرای قانون اصلاحات ارضی نیز نهاد وقف را با دگرگونی بسیاری مواجه کرد و موارد آن از وقف زمین مزروعی به زمین ساده، حمام، خانه، مغازه و ... تغییر جهت داد. روش به کار گرفته شده برای این پژوهش در مرحله ی اول استخراج مطالب از وقف نامه ها، در مرحله ی دوم استخراج مطالب از اسناد و روزنامه های اصفهان در زمان پهلوی، در مرحله ی سوم برداشت کتابخانه ای با استفاده از منابع و مآخذ مربوط به موضوع و در مرحله ی چهارم گفتگو با عده ای از واقفان و بعد از تجزیه و تحلیل به صورت متن اصلی به رشته ی تحریر درآمده است. نتایج حاصل از این پژو هش نشان داد که اوقاف اصفهان در دوره ی پهلوی نسبت به دوره ی قبل دارای وضعیتی نسبتاً مناسب با همراهی و حمایت مردم، همچنین تقریباً در چارچوب قوانین اتخاذ شده از سوی حکومت پهلوی بوده است. مدرنیزه کردن در اکثر موارد سبب بهبود وضعیت موقوفات و اصلاحات ارضی سبب تغییر روند آن ها شده است. همچنین بر تعداد زنان واقف نیز در این دوره افزوده شده است.