بررسی فعالیت حشره کشی اسانس شش گونه گیاه وحشی روی شپشه آرد و سوسک چهار نقطه ای حبوبات

با توجه به خسارت بالای آفات انباری و اثر سوء سموم شیمیایی، استفاده از ترکیبات و اسانسهای گیاهی می تواند ابزار مناسبی برای کنترل آفات انباری محسوب شود. در این تحقیق از بین شش گونه گیاهی تلخه ((compositae acroptilon repens، کما (apiaceae) ferula asafoetida, ، بومادرانachillea wilhelmsii (asteraceae)، درمنه (asteraceae)،artemisia sp. پونه (menthaceae) mentha longifolia و گند بو pulicaria gnaphalodes (asteraceae) اثرات اسانس سه گونه گیاه m. longifolia ،a.wilhelmsii وp. gnaphalodes روی حشرات کامل دو گونه آفت انباری شپشه آرد tribolium castaneum herbest و سوسک چهار نقطه ای حبوبات callosobrachus maculatus مورد بررسی قرار گرفت. اسانس ها به روش تقطیر با آب استخراج شدند. در آزمایش سمیت تنفسی روی حشرات کامل 7-1 روزه میزان مرگ و میر با افزایش غلظت اسانس از 428/57 تا 43/71 میکرولیتر بر لیتر هوا و زمان اسانس دهی از 3 تا 24 ساعت، افزایش یافت. در تمامی وضعیتهای آزمایش، حداقل غلظت مورد بررسی (43/71 میکرولیتر بر لیتر هوا) در مدت 24 ساعت منجر به بیش از 90 درصد مرگ و میر در حشرات مورد آزمایش شد. سوسک چهار نقطه ای حبوبات در مقایسه با شپشه آرد حساسیت بیشتری نسبت به اسانسهای گیاهی نشان داد. میزان lc50 اسانس گیاه پونه، بومادران و گندبو روی سوسک چهار نقطه ای حبوبات به ترتیب 2/05، 2/24 و 6/1 و روی شپشه آرد به ترتیب 05/13، 02/10 و 96/257 میکرو لیتر بر لیتر هوا بدست آمد. تفاوت معنی داری بین اسانس ها از نظر خاصیت دورکنندگی مشاهده گردید. بیشترین میزان دورکنندگی مربوط به اسانس پونه روی سوسک چهار نقطه ای حبوبات بود. جهت شناسایی ترکیبات هر اسانس گیاهی از تکنیک gc-mass استفاده شد. فراوان ترین ترکیبات شناسایی شده در اسانس گیاه پونه به ترتیب piperitenon، tripal، oxathiane و dl limonen به نسبت 92/43، 3/14، 27/9 و 28/4 درصد و در گیاه بومادران ترکیبات cineole، caranol، alpha pipene، p-cymene و farnesyl acetate به ترتیب به نسبت 03/13، 26/8، 50/6، 01/6 و 05/6 درصد بودند. در گیاه گندبو ترکیبات chrysanthnyl acetat، 2l -4l-dihydroxy eicosane،verbenol ،dehydroaromadendrene و beta pipene به ترتیب به نسبت 38/22، 5/18، 59/16 ، 54/12، 43/6 درصد فراوان ترین ترکیبات شناسایی شده بودند.