پترولوژی پریدوتیت های گوشته افیولیت لوگر

مجموعه افیولیتی لاکولیت شکل لوگر بخشی از اولترامافیک های سنوزوئیک افغانستان محسوب می گردد و در کمربند افیولیتی جنوب شرق افغانستان در محدوده بلوک کابل گسترش دارد. این مجموعه بخشی از افیولیت های نئوتتیس در سیستم کوهزایی آلپ - هیمالیا با سن جایگیری ائوسن، یکی از بزرگ ترین انواع خود در جهان با مساحتی در حدود 2000 کیلومتر مربع به حساب می آید. سنگ های اولترا مافیک لوگر در همراهی با کربنات و فیلیت – کربنات سازند پالئوزوئیک بالایی چین – سار واقع شده اند که توسط دیاباز، گابرو – دیاباز و دیوریت قطع می گردند. قسمت جلویی این مجموعه، در امتداد سطح روراندگی آب پران با ساختمان های بلوک کابل همپوشانی نموده است. این مجموعه به سمت غرب توسط گسل عمقی پغمان و به سمت شرق بوسیله گسل عمقی التیمور محدود می گردد. مجموعه افیولیتی لوگر تقریباً یکنواخت بوده و عمدتاً متشکل از هارز بورژیت است. سرپانتینیت ها و سنگ های سرپانتینی شده اغلب در امتداد زون های گسله ای وجود دارند. حدود دو سوم از توده های اولترامافیک توسط سازند های نئوژن و کواترنری پوشانده شده هستند. کرومیتیت ها عمدتاً در دونیت ها به صورت عدسی های کوچک و بزرگ بخصوص در نواحی محمد آغه دیده می شوند. واحد های سنگی گابرویی گسترش بسیار کمی دارند. مرز بین لرزولیت، هارزبورژیت و دونیت تدریجی بوده به طوری که دونیت به صورت لنز مانند درون هارزبورژیت دیده می شود. مرز بین پیروکسنیت با پریدوتیت های گوشته بسیار واضح و شارپ می باشد. چهار کانی الیوین، ارتوپیروکسن، کلینوپیروکسن و اسپینل فازهای اصلی تشکیل دهنده پریدوتیت های گوشته افیولیت لوگر هستند. الیوین های جایگزینی ریز دانه به خوبی قابل تشخیص می باشند. در این پریدوتیت ها رگه های کلسیتی به فراوانی دیده می شوند. در کرومیتیت گاهی دیوپسید و کلریت مشاهده می گردد. جهت تشخیص منشأ، شرایط تشکیل و فرایندهای موثر بر این مجموعه از انواع نمونه های سنگی فوق الذکر و همچنین نهشته های کرومیتیتی موجود در دونیت ها نمونه برداری گردید و کانی های اصلی تشکیل دهنده ی این پریدوتیت ها برای تجزیه میکروسوند انتخاب گردیدند. بررسی نتایج آنالیز ها و ترسیم آنها در دیاگرام های مربوطه نشان می دهد که پریدوتیت های لوگر مربوط به گوشته زیر پوسته اقیانوسی بوده و بخشی از افیولیت هستند که به صورت تکتونیت در زمان ائوسن در جنوب غرب کابل جایگیری کرده اند. همچنین شیمی کانی های موجود نشان می دهند که تحولات پتروژنیکی شامل چند مرحله ی تراوش ماگمایی هستند. لرزولیت های موجود در این افیولیت توسط واکنش با یک مذاب بازیک تا الترابازیک، هارزبورژیت و دونیت ها را بوجود آورده است. تماس مذاب فوق با سنگ اولیه گوشته (لرزولیت) باعث ذوب کلینوپیروکسن و تبدیل آن به هارزبورژیت شده است. ادامه واکنش باعث ذوب نامتجانس ارتوپیروکسن و تبدیل آن به الیوین + مذاب غنی از سیلیس گردیده است. الیوین های حاصل، دونیت جایگزینی را تشکیل داده اند و sio2 اضافی وارد مذاب صعود کننده گردیده است. مذاب با sio2 بالا وارد محدوده پایداری کرومیت گشته و بدین ترتیب نهشته های کرومیتیت انبانی در زمینه دونیت های جایگزینی شکل گرفته اند. حضور نهشته های کرومیتیت و دیگر شواهد پتروژنیک رخداد واکنش های سنگ – مذاب را در یک محیط supra-subductuion zone نشان می دهند. محتوای کم al2o3 ارتوپیروکسن ها و کلینوپیروکسن ها و na2o کلینوپیروکسن ها نشان دهنده درجه بالای ذوب بخشی واحد های سنگی گوشته لوگر می باشد. دونیت ها جایگزینی بوده و حاصل واکنش های سنگ – مذاب هستند. اسپینل های موجود در دونیت های لوگر رفتار نسبتاً متفاوتی با سایر اسپینل های موجود در واحدهای سنگی گوشته نشان می دهند. محاسبات دما سنجی دماهای بین 1017 تا 1064 درجه سانتی گراد برای لرزولیت، 1052-1037 درجه سانتی گراد در هارزبورژیت ها و 1130-1057 درجه سانتی گراد را در دونیت ها نشان می دهد. فشار میانگین تخمین زده شده برای لرزولیت، هارزبورژیت و دونیت به ترتیب kbar3/2±33، kbar3/2±33 و kbar 3/2±31 محاسبه شده است. واژه های کلیدی: افغانستان، کابل، لوگر، افیولیت، پریدوتیت های گوشته، کرومیتیت، واکنش سنگ – مذاب، ذوب بخشی، محیط سوپراسابداکشن