ارزشهای انسانی امام علی (ع) در شعر معاصر عربی

نقش اهل بیت (ع) در ادبیات عرب مخصوصا شعر بسیار برجسته می باشد . در این میان علی (ع) به عنوان یکی از صحابه پیامبر جایگاه ویژه ای به خود اختصاص داده است. به نظر می رسد رشد هماهنگ ارزش های انسانی در وجود علی (ع) عامل اصلی این جایگاه می باشد، و به سبب انسانی بودن این ارزش ها شاعر مسیحی، را درکنار شاعر مسلمان می بینیم. ارزش های انسانی مفاهیمی هستند که از سرشت و فطرت آدمی نشأت گرفته اند، و قدمت آن با قدمت آدمی برابری می کند. سعادت جوامع بشری با حفظ این ارزش ها رابطه تنگاتنگ بلکه دوسویه دارد؛ زیرا این ارزش ها با ارزش های دیگر مرتبط هستند و بدون پایبندی به این ارزش ها حفظ ارزش های دیگر امکان پذیر نمی باشد. از آنجایی که عصر حاضر، عصر پیشرفت و ارتباطات می باشد نیاز به این ارزش ها بسی بیش از عصرهای پیشین است. بدون پایبندی به این مفاهیم هر کس به دنبال منافع خود، سعی در پایمال کردن حقوق دیگران خواهد داشت. نگاه آرمانی و نو شاعر معاصر به علی (ع) و ارزش های انسانی ایشان، تفاوت عمده شعر این دوره نسبت به دوره های قبل می باشد. شاعر معاصر با بیان عدالت، ساده زیستی، ظلم ستیزی امام علی (ع)، به تفاوت طبقاتی میان بشریت، تجمل گرایی، و جنایاتی که در گوشه کنار جهان، با نام تمدن و فرهنگ انجام می شود اشاره می کند. ضمن اینکه تلاش می کند با برجسته نمودن ارزش ها انسانی علی (ع) وجدان آدمیان را برای قیام علیه وضعیت نابسامان کنونی بیدار نماید. این رساله شامل دو فصل می باشد. فصل اول تحت عنوان جایگاه علی (ع) در اندیشه و ادب، دارای سه بخش می باشد. ابتدا ضمن بیان دیدگاه بزرگان ادب عربی، مبنی بر تأثیر سخنان امام علی (ع) بر اندیشه و ادبیات آنان، جایگاه امام علی (ع) را در ادبیات عرب از سده های اولیه تا دوره کنونی، مورد بررسی قرار گرفته، سپس به دیدگاه برخی از متفکران معاصر چون "جورج جرداق"، "جعفر خلیلی"، "شبلی شمیل"، و .. در مورد علی (ع) اشاره شده است. در بخش سوم تعدادی از قصاید فصیح شاعران معاصر چون "ابراهیم وائلی"، "جوزیف هاشم"، "محمد مجذوب" و.. انتخاب شد، در انتخاب این قصاید پرداختن به ارزش ها و مسائل روز جامعه معیار اصلی بوده، و محدوده جغرافیایی آنان مد نظر نبوده است. در این قسمت ابتدا کل قصیده را با حذف برخی از اشعار که نبود آن خللی به قصیده وارد نمی کرد برای آشنایی بیشتر خواننده مطرح شده، و سپس به تحلیل مضمون برخی از ابیات می پردازیم. در فصل دوم ابتدا منظور از ارزش و تفاوت آن با فضیلت مطرح، سپس به عواملی که زمینه رشد ارزش های انسانی را در وجود امام علی (ع) فراهم ساخته اشاره شد. در مرحله بعد این ارزش ها به ارزش های فردی و ارزش های اجتماعی تقسیم، و در این دو بخش ارزش هایی چون جود و بخشش، حمایت و مهربانی به محرمان، ساده زیستی، زهد، قناعت، صبر، ظلم ستیزی، عدالت، و علم با توجه به اشعار موجود به عنوانهایی تقسیم و ارائه گردید. لازم به ذکر است دید نقادانه به اشعار چندان هدف این پایان نامه نبود و بیشتر بر مفهوم و محتوا تأکید داشته است. کلمات کلیدی: امام علی (ع)، ارزش های انسانی، شعر معاصر، اعلام انزجار از شرایط کنونی