نقش کاربری اراضی بر کیفیت منابع آب سطحی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز سیاهرود قائمشهر)

رودخانه ها مهم ترین و متداول ترین منابع تامین آب آشامیدنی، کشاورزی و صنعتی به شمار می آیند و به علت این که از بسترها و مناطق مختلفی می گذرند و در ارتباط مستقیم با محیط پیرامون خود هستند نوسانات کیفی زیادی دارند. از طرفی بهره برداری بیش از حد خاک، استفاده مداوم از منابع آب سطحی و زیرزمینی و استفاده از مواد شیمیایی در کشاورزی ( کودها و آفت کش ها) اثرات منفی معنی داری بر محیط زیست دارد. منابع آب بر اثر عوامل انسانی نظیر کاربری های مختلف اراضی دچار تغییرات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی می شود. این تغییرات عموما منفی بوده و بهره برداری از منابع آبی را به شدت محدود می کنند. در تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیر کاربری اراضی بر کیفیت منابع آب سطحی، حوزه آبخیز سیاهرود قائم شهر با مساحت 87/10072 هکتار انتخاب گردید. بدین منظور تعدادی از پارامترهای کیفی آب از قبیلph ،do ، ec، نیترات، فسفات، کلراید، سولفات، سختی و کل مواد جامد محلول (tds) در پنج ایستگاه واقع در ابتدا و انتهای هر کاربری در مدت پنج ماه مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفت. به منظور تهیه نقشه کاربری اراضی از تصاویر ماهواره ای etm (2001) و irs (2008) استفاده شد. در هر کاربری ده نقطه تعلیمی به صورت موزون انتخاب گردید. بعد از انجام عملیات پیش پردازش شامل بارز سازی، ترکیب باندها و غیره، طبقه بندی تصویر به روش حداکثر احتمال انجام شد و نقشه کاربری اراضی به دست آمد. در نهایت ارتباط بین کاربری های مختلف و کیفیت آب هر منطقه با استفاده از تحلیل های آماری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد غلظت آلاینده هایی مانند نیترات، فسفات، سولفات و کلراید در طول حوزه آبخیز سیاهرود تحت تاثیر کاربری های زراعی و مسکونی روند افزایشی داشته است. همچنین از اراضی جنگلی بالادست حوزه آبخیز سیاهرود به سمت کاربری های کشاورزی و مسکونی در پائین دست، کیفیت آب تنزل یافته است.