پیش نمونه ساخت گذرا از منظر معنی شناسی شناختی

رساله ی حاضر به بررسی "پیش نمونه ی ساخت گذرا از منظر معنی شناسی شناختی" می پردازد. تاکنون "گذرایی" از جنبه های مختلفی بررسی شده و یکی از موضوع های مطرح در مطالعات دستوریان و زبان شناسان است. یکی از دلایل اهمیت بررسی ساخت گذرا اینست که گذرایی در همه ی زبان ها وجود دارد و جزء جهانی های زبانی محسوب می شود. هرچند در زبان فارسی این ساخت از دیدگاه های مختلفی بررسی شده است ولی با این وجود، تاکنون مطالعات محدودی در زمینه از منظر شناختی انجام شده است. در معنی شناسی شناختی، دانش زبانی مستقل از اندیشیدن و شناخت نیست و هدف عمده ی تحقیق حاضر دستیابی به تعریفی جامع و مانع برای ساخت گذرا بر حسب شناخت فارسی زبان ها است. به این منظور، نگارنده از نظریه پیش نمونگی به عنوان ابزاری تحلیلی برای بررسی این ساخت بهره برده است. بر اساس این نظریه، پیش نمونه عضو کانونی و بارز هر مقوله است و سایر اعضا بر حسب شباهتشان با این عضو تعریف می شوند. این رساله مشتمل بر پنج فصل است. فصل اول، مقدمه، این پژوهش را توصیف می کند. سپس اهمیت آن را برشمرده و به ذکر پرسش ها و فرضیه های پژوهش می پردازد. در نهایت، روش گردآوری داده ها آورده شده است. فصل دوم به ملاحظات نظری اختصاص یافته و مشتمل بر سه بخش است. به طور کلی، در این فصل چارچوب کلی تحقیق را معرفی کرده ایم و علت تحلیل ساخت گذرا بر مبنای پیش نمونگی را ذکر می کنیم. فصل سوم مروری است بر پیشینه ی مطالعات. در فصل چهارم، به منظور گردآوری داده های پژوهش، 100 جمله در زبان فارسی از منابع مختلفی جمع آوری شده است. هریک از این جمله ها بر مبنای 7 ملاک اصلی (فاعل داری، مفعول داری، برخورداری از آغازگر، کنش پذیری، تأثیرپذیری، زمان مداری، مکان مداری) و یک ملاک فرعی (مجهول پذیری) تحلیل شده اند. در فصل پنجم، خلاصه ی پژوهش همراه با نتایج به دست آمده از بررسی ارائه شده است. طبق نتایج تحقیق حاضر، ساخت گذرا را نمی توان به لحاظ صورت یا نقش به تنهایی بررسی کرد. بلکه برای تشخیص این ساخت، به طور همزمان به صورت و نقش وابسته ایم. در وهله ی اول پیش نمونه مفهومی وابسته به معنی است ولی برای تعیین پیش نمونه ساخت گذرا به ساختار نیز وابسته ایم.