نمادشناسی صور فلکی منطقه البروج در هنر ایرانی-اسلامی

انسان ها در جوامع کهن نگاه ویژه ای به جهان هستی و طبیعت پیرامون خود داشتند که نمودهای آن در قالب اسطوره ها باقی مانده است. یکی از منابع مهم طبیعی که با داستان های اساطیری پیوندی ناگسستنی یافته، آسمان و اجرام سماوی است که در نگاه بشر ابتدایی سرشار از رمز و راز بوده است. گروهی از این اجرام آسمانی در قالب صورت های فلکی منطقه البروج شناخته شده اند. نقوش دوازده گانه ای که برای این صورت های فلکی در نظر گرفته شده، ریشه در داستان های اساطیری اقوام کهن، به ویژه اسطوره های بین النهرین دارد. باورهای مختلفی نیز در ارتباط با این گروه از اجرام آسمانی در بین ادیان و آیین های گوناگون و هم چنین در میان فرهنگ عامیانه ی مردم شکل گرفته است، تا به امروز نیز همچنان پابرجا مانده و نمونه های آن در متون تنجیمی و نمادهای موجود در هنرهای تجسمی سرزمین های مختلف قابل شناسایی است. در فرهنگ ایرانی نیز می توان با بررسی متون احکام نجوم، که هم از دوره ی پیش از اسلام و هم از دوره ی اسلامی باقی مانده، جنبه های نمادین این نقوش را شناخت. به علاوه، صورت های فلکی منطقه البروج در دوره های مختلف هنر ایران، هم با کارکردهای نجومی و هم به عنوان نقوشی تزیینی مورد استفاده قرار گرفته اند.