توسعه روش sbse/hplc-uv برای تعیین فنوتیازین ها در سرم خون با استفاده از روش های طراحی آزمایش

چکیده مشتقات فنوتیازینی اغلب در درمان بیماری های روانی مانند اسکیزوفرنی به کار می روند. به دلیل محدوده غلظتی درمانی کوچک، معمولا این داروها با زمینه های سم شناسی قانونی مواجه اند. روش های تجزیه ای ذکر شده در متون که برای آنالیز این داروها در سیالات بیولوژیک به کار می روند، معمولا دارای روش های آماده سازی قدیمی هستند که مشکل و زمان بر بوده و به مقادیر زیادی حلال آلی نیازمند است. اخیرا روش استخراج جذبی با میله چرخان (sbse)، برای تغلیظ آنالیت های آلی از سیالات بیولوژیک توسعه یافته است. در اکثر پژوهش های انجام شده به منظور بهینه سازی با sbse از روش های یک فاکتور در یک زمان استفاده شده است که بسیار زمان بر بوده و ممکن است منجر به نتایج نادرست گردد. در بخش اول این مطالعه، یک روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا با آشکارساز فرابنفش (hplc-uv)، برای جداسازی فنوتیازین های انتخابی (کلرپرومازین و تری فلوپرازین)، توسعه یافت. جداسازی در یک ستون c 18 انجام شد. اثر اصلاح گرهای آلی برای بهبود شکل پیک بررسی شد و در نهایت فاز متحرک بهینه شده ترکیبی از متانول: بافر استات ( m1/0، 1/4 ph)(95: 5، v/v) حاوی %5/0 tea، با سرعت جریان ml min-1 8/0 بود که امکان جداسازی هر دو ترکیب را با تفکیک قابل قبول در کمتر از min10 فراهم کرد. در بخش دوم این مطالعه، بهینه سازی روش استخراج جذبی با میله چرخان توسط طراحی آزمایش، برای تعیین فنوتیازین های انتخابی در نمونه های سرم خون توسعه یافت. در مرحله استخراج، 5 فاکتور حجم نمونه، زمان، دما، سرعت چرخش میله و ph توسط یک طراحی غربالگری (طراحی فاکتوریال جزئی 2/1 1-5 2 با چهار نقطه مرکزی) و در ادامه یک طراحی باکس- بنکن مورد بررسی قرار گرفت و سطوح آن ها بهینه شد. در مرحله غربالگری، سرعت چرخش تنها فاکتور بی معنا بود، لذا برای ادامه کار ثابت در نظر گرفته شد. حجم نمونه ml 1، زمانmin 24، دمای °c31 و ph برابر 1/8 به عنوان شرایط بهینه حاصل از طراحی باکس- بنکن به دست آمد. در مرحله واجذب سه فاکتور حجم حلال، زمان و دمای واجذب توسط طراحی باکس- بنکن (بدون غربالگری فاکتورها) مورد بررسی قرار گرفت. حجم حلال µl 150، زمان min20 و دمای °c50 به عنوان شرایط بهینه حاصل شد. پس از به دست آوردن شرایط بهینه، روش از نقطه نظر معیارهایی چون خطی بودن، تکرارپذیری، بازیافت و حد تشخیص اعتبارسنجی شد. نتایج نشان داد که روش در گستره بین حد کمی و ng ml-1 500 خطی است. مقادیر حد تشخیص برای کلرپرومازین و تری فلوپرازین به ترتیب برابر 7/0 و ng ml-1 5/1 به دست آمد. ضریب تغییر دقت بین روز و درون روز روش، کمتر از %10 گزارش شد و فاکتور غنی سازی حدود 400 برای هر دو ترکیب حاصل شد. بر اساس این پارامترها می توان گفت روش sbse/hplc-uv روشی مناسب برای تعیین این دسته از داروها در مقادیر درمانی و سمی آن هاست.