اقتباس از قرآن و حدیث در شعر صاحب بن عباد

چکیده : در این پژوهش، دیوان صاحب بن عباد، وزیر شیعه مذهب و ایرانی الاصل قرن چهارم هجری که از شاعران و نویسندگان بزرگ این دوره به شمار می آید مورد بررسی قرار گرفته است. اشعار این شاعر، اگر چه در موضوعات مختلفی سروده شده است، اما حضرت علی (ع) و بیان حق مسلم ایشان در جانشینی پیامبر اکرم (ص) مهمترین موضوعی است که صاحب بن عباد، بدان پرداخته است. اقتباس از قرآن و حدیث در شعر این شاعر ، از بارزترین آرایه های ادبی است که به فراوانی در جای جای دیوان وی هویداست. این پژوهش نشان می دهد که صاحب بن عباد، به هر موضوعی که پرداخته است، آن را با آیه ای از قرآن کریم و یا حدیثی از پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم -علیهم السلام- در آمیخته است تا از این رهگذر رسالتی را که برای خدمت به دین مبین اسلام و مذهب بزرگ تشیع ، دنبال می کرده است، انجام داده باشد. در این تحقیق ابیات برگرفته از قرآن و حدیث در پنج عنوان کلی دسته بندی گردیده است، که عبارتنداز: ذات اقدس الهی و ذکر صفات او، علویات یا بیان فضایل و مناقب امام علی (ع) ، اهل بیت علیهم السلام، موعظه و حکمت و نیز موضوعات متفرقه، در این پژوهش که پیرو رسالت صاحب بن عباد انجام گرفته است، روشن گردید که این شاعر به دلیل برخورداری از ایمان و عقیده ای استوار به شدت تحت تاثیر این دو منبع فیاض تعالیم الهی و اسلامی بوده است و با شعر خود ، به مذهب تشیع ، خدمت بزرگی نموده است. واژه های کلیدی: صاحب بن عباد، شعر ، اقتباس، قرآن و حدیث ، حضرت علی(ع)