نقش مقام خلیفه الخلفایی در شکل گیری حکومت صفوی و سیر این مقام تا دوره ی شاه عباس اول

رساله حاضر با عنوان بررسی نقش مقام خلفایی در شکل‎ ‎گیری حکومت صفوی و‎ ‎سیر آن ‏تا دوره شاه عباس اول، تلاشی است جهت کنکاش در علل و عوامل بنیادین ظهور صفویه، ‏حکومتی که توانست پس از‎ ‎نه قرن هویت ملی و مرکزیت سیاسی را برای ایران به ارمغان آورد. از‎ ‎آنجا که حکومت صفویه برخاسته از طریقت وجریان تصوف بود، نقش مقام خلفایی به عنوان یکی ‏از ارکان پویایی و پیشرفت طریقت صفویه حائز اهمیت بسزایی است. در این پژوهش سعی شده تا ‏سیر طریقت از دوره شیخ صفی تا تشکیل کامل دولت صفویه با تکیه بر‎ ‎نقش مقام خلفایی مورد ‏بحث و‎ ‎تحلیل قرار‎ ‎گیرد و‎ ‎نقش و وظایف این مقام در تکامل طریقت وتبدیل آن به نهضت ‏وسپس حکومت بررسی شود.‏ از سوی دیگر رسالت دیگری که این پژوهش دنبال می‎ ‎کند، بررسی نقش وجایگاه این مقام ‏پس از تشکیل حکومت صفوی است، مقامی که در جریان پیشرفت طریقت وظایفش از تبلیغ آیین ‏طریقت، جمع آوری نذورات تا ساماندهی مریدان و پیوند آنها به حرکتهای سیاسی مرشدکامل و ‏فرماندهی نظامی در جنگ ها متغیر بود. پس از تشکیل حکومت صفوی توسط شاه اسماعیل این ‏مقام همچنان در نگاه حکام و دولتمردان صفوی از جایگاهی ویژه برخوردار بود، بطوریکه حکام ‏صفوی جهت تثبیت قدرت خود در مرزهای کشور وبرقراری آرامش در قلمرو خود برتوانمندی-‏های خلفا تکیه داشتند. این مقام درطول دوره صفویه از‎ ‎ماهیت سیاسی مذهبی توامان برخوردار بود، ‏البته بسته به شرایط سیاسی و‎ ‎مذهبی حاکم بر کشور‎ ‎همواره نقش وماهیت متفاوتی از خود نشان ‏داد. بطوریکه در مرحله ای با توجه به حضور مقتدرانه حکام صفوی و از سوی دیگرحضور فعال ‏علمای شیعه ابعاد سیاسی و مذهبی این مقام تحت تاثیر قرار گرفت وخلفا به حاشیه قدرت رانده ‏شدند، ولی به محض تلاطم قدرت در عرصه سیاست و از سوی دیگر با تقویت جریان تصوف، ‏نقش و تاثیر آنها در تحولات سیاسی افزایش یافت.‏