بسط گرامر صوری برای نقشهای نحوی اسامی در قرآن کریم

قرآن کریم سرچشمه تمام علوم اسلامی است که به زبان عربی کلاسیک نگاشته شده است و این در حالی است که در بهره برداری از متون قرآنی توانمندیهای بسیار بالای پردازش رایانه کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بسامد وقوع گروههای اسمی در قرآن نسبت به سایر انواع کلمه بیشتر می باشد. در این میان اهمیت آگاهی از نقش اسم در درک آن بسیار حائز اهمیت است. در بین مطالعات انجام گرفته تاکنون تحقیقی که بیانگر دستوری صوری برای پردازش نحوی اسامی در قرآن کریم باشد مشاهده نشده است. هدف از انجام این تحقیق ارائه دستوری صوری برای نقشهای نحوی اسامی ( نقش فاعل، مضاف ٌالیه و مفعول ) در سیستم هوشمند مبین می باشد. ابتدا به روش کتابخانه ای مشخصات نحوی اسامی در قرآن کریم جمع آوری شده و سپس مقایسه ای مابین چند دستور صوری سازی انجام گرفته و دستور ساخت گروهی هسته- بنیان به عنوان چارچوب برتر انتخاب گردیده و قواعد بر اساس این چارچوب صوری سازی شده است. دستور ارائه شده در این پژوهش منحصراً به قرآن کریم اختصاص دارد. دستورهای ارائه شده در این پژوهش بر روی 1/10 اول فایل قرآن اعمال شده است. به این ترتیب که در ارزیابی دستورها جملات ساده و معلوم انتخاب گردیده است. میزان دقت و فراخوانی دستورهای ارائه شده با استفاده از فرمولهای precision and recall ارزیابی شده و برای هر یک از نقشهای فاعل، مضافٌ الیه و مفعول میزان f-score محاسبه گردیده است. میزان f-score برای فاعل 99/0، مضافٌ الیه 91/0 و مفعول 92/0 و میانگین f-score کلیه نقش ها 94/0 محاسبه شده است. با انجام پژوهش حاضر و ارزیابی آن به این نتیجه می رسیم که دستور ساخت گروهی هسته- بنیان مناسب ترین چارچوب صوری سازی برای قاعده مندیهای نحوی این زبان در حوزه نقشهای نحوی اسامی (فاعل، مفعول و مضافٌ الیه) می باشد. هر دستوری که با ساختار دستور ساخت گروهی هسته- بنیان نوشته شده باشد، بافت ـ آزاد است و برای هر دستور بافت-آزاد الگوریتم های شناخته شده ای موجود هستند که پویشگرهای ll و rl مفیدی را می زایانند تا زبانهای مطابق که آن دستورها می زایانند را تشخیص دهند.