اثر تابش گاما بر تحمل به یخزدگی نخود در کشت این ویترو

تنش یخ زدگی یکی از تنش های غیر زیستی است که رشد و تولید گیاهان را در برخی مناطق محدود می کند. لذا افزایش تحمل به یخ زدگی به عنوان یکی از عوامل ضروری جهت بقا در شرایط سخت زمستان ضروری است. یکی از راه های ایجاد تنوع در اصلاح نباتات برای بهبود تحمل گیاهان به تنش، القای موتاسیون در کشت بافت است. لذا این تحقیق با هدف کاربرد اشعه گاما به عنوان القا کننده تنوع به منظور گزینش لاین های نخود متحمل به یخ زدگی در کشت بافت انجام شد. در این بررسی ابتدا درجه حرارت کشنده 50 درصد از شاخه ها (lt50) پس از گذراندن دوره خوسرمایی و قرار گرفتن در دماهای مختلف یخ زدگی (صفر تا 20- درجه سانتی گراد)، از طریق محاسبه درصد بقا تعیین شد. سپس بذور سه ژنوتیپ نخود با دُزهای مختلف اشعه گاما (60، 100، 140 و 180 گری) تیمار شدند و شاخه های القا شده در دمای lt50 مربوط به هر یک از ژنوتیپ ها قرار گرفتند تا میزان تحمل به یخ زدگی آن ها مورد بررسی قرار گیرد. lt50 سه ژنوتیپ نخود 477mcc، 495mcc و 741mcc به ترتیب 5/11-، 3/12- و 5/12- درجه سانتی گراد تعیین شد. بین دُزها و ژنوتیپ های مختلف از نظر میزان بقا تفاوت معنی داری (01/0?p) وجود داشت. بیشترین درصد بقا، 1/80 و 6/64 درصد به ترتیب در دو ژنوتیپ 741mcc در دُز 180 گری و 495mcc در دُز 140 گری مشاهده شد. افزایش بقای این دو ژنوتیپ به بیش از 50 درصد می تواند گویای افزایش تحمل به یخ زدگی آن ها باشد. تابش ممکن است از طریق تاثیر بر بیان ژن های مسئول سرما، سبب بهبود درصد بقا و تحمل به یخ زدگی شود. نتایج این تحقیق نشان داد که می توان از تابش گاما و القای تنوع در شرایط کشت بافت، به عنوان راهبرد مناسبی جهت دستیابی به لاین های متحمل به یخ زدگی در گیاه نخود استفاده نمود.