شیطان از دیدگاه قران

انسان تنها موجود باشعور و با اراده ای نیست که در این جهان زندگی می کند، بلکه موجودات دیگری نیز هستند که حتی قبل از انسان پا به عرصه هستی نهاده اند و نزد پروردگار مورد آزمایش قرار گرفته اند. عده ای از این موجودات برای ما قابل مشاهده و رویت نیستند اما اعتقاد به وجود آنها بر ما لازم و ضروری است؛ چراکه خداوند در قرآن کریم از عالم غیب و موجودات نامحسوس غیبی خبر داده است. نوعی از این موجودات غیرقابل رویت جنیان هستند که دارای شعور و اختیار می باشند، مومن و کافر، شیعه و سنی و… دارند. در میان این موجودات پنهان از دیده مثل انسان ها، عده ای به شرارت شهرت یافته و شیطان (به معنای موجود شرور) لقب یافته اند. و در میان این اشرار و شیاطین شاخص ترین آنها که پایه گذار نافرمانی پروردگار است ابلیس نام دارد که خداوند بارها نام او را در قرآن ذکر کرده و ماجرای تمرد و طغیان او را بیان نموده تا انسان ها از آن درس بگیرند. او آن قدر در مقام عبادت پروردگار اوج گرفت تا هم ردیف ملائکه الله شد و همراه ایشان به تسبیح و تقدیس ذات مقدس الهی مشغول شد، آن قدر بالا رفت که حتی خود ملائکه حقیقت وجودی او را نمی دانستند و گمان می کردند از خودشان است و حال این که اواز جنس ایشان نبود بلکه از جنیان بود که به آن رتبه رسیده بود. اما به واسطه سرپیچی از یک فرمان بسیار خطیر حق متعال چنان از آن مرتبه بلند پایین افتاد که برای همیشه از درگاه الهی مطرود شد و مورد لعن خداوند قرار گرفت. آن زمانی که خداوند حضرت آدم(ع) را خلق نمود «فتبارک الله احسن الخالقین» گفت به ملائکه دستور داد تا بر آدم سجده کنند و «فسجدوا الملائکه کلهم اجمعین الّا ابلیس ابی و استکبرو کان من الکافرین» اینجا بود که ماهیت وجودی او برملا شد و به همه فرشتگان نشان داد که چگونه کبر، حسد و تعصب تمام مملکت وجودش را فراگرفته که حتی حاضر شد فرمان پروردگاری را که شش هزار سال به عبادتش پرداخته است زیر پا نهد و در زمره کافران بلکه اولین آنها شد. خداوند نیز او را به دلیل نافرمانی از مقامش عزل نمود و از رحمت خود دور ساخت. او از خدا مهلت خواست و قسم یاد کرد تا روز معلوم بنی آدم را گمراه سازد و گفت: «الّا عبادک منهم المخلصین» همه را گمراه می کنم به جز بندگان مخلَص خدا! خداوند نیز از بندگان خود پیمان گرفته است که از شیطان تبعیت نکنند و در قرآن این پیمان را یادآوری می کند: الم اعهد الیکم یا بنی آدم الّا تعبدوا الشیطانَ انّه لکُمُ عدّوٌ مبین. خداوند در قسمت های مختلف قرآن به بندگان خود هشدار داده است که نسبت به این دشمن خود آگاه باشند و راه های مبارزه با او را به انسان نشان داده است. پس بر ما لازم است که نسبت به این دشمن دیرینه شناخت کافی پیدا کنیم و راه های مبارزه با او را بشناسیم تا اسیر مکر و فریب و وعده های دروغ او نشویم.