تأثیر کوددهی خاکی و محلولپاشی آهن بر عملکرد، اجزای عملکرد و ترکیب شیمیایی بخش دانه ارقام لوبیا چیتی در یک خاک آهکی

لگوم ها یکی از منابع اصلی پروتئین گیاهی برای انسان و حیوانات می باشند. لوبیا با 25-20% پروتئین، 56-55% کربوهیدرات و 5-1% لیپید یک نقش اساسی در تغذیه ملت های فقیر ایفا می کند. بنابراین افزایش عملکرد و کیفیت لوبیا می تواند یک راه موثر برای کاهش کمبود پروتئین در کشورهای در حال توسعه باشد. یکی از فاکتورهای موثر در کاهش عملکرد و کیفیت لوبیا در خاک های آهکی کمبود آهن است. واکنش بالا و میزان آهک و بیکربنات زیاد خاک های آهکی موجب ایجاد کلروز برگی می شود که رشد، عملکرد و کیفیت لوبیا را کاهش می دهد. به منظور بررسی تأثیر رقم و منابع و روش های مختلف مصرف کود آهن بر عملکرد، اجزای عملکرد و ترکیب شیمیایی ارقام مختلف لوبیا چیتی در یک خاک آهکی یک آزمایش گلخانه ای با 44 تیمار و 3 تکرار به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. در این آزمایش مصرف اسید سولفوریک در آب آبیاری (2 و 4 گرم در لیتر)، مصرف خاکی سولفات فرو (25 و 50 میلی گرم در کیلوگرم خاک)، مصرف خاکی سکوسترین آهن (3 و 6 میلی گرم در کیلوگرم خاک)، محلول پاشی سولفات فرو با غلظت 2 و 4 گرم در لیتر و محلول پاشی fe-edta با غلظت 1 و 2 گرم در لیتر به عنوان تیمارهای آهن لحاظ گردیدند در ضمن یک تیمار شاهد (سطح صفر) نیز لحاظ گردید که بر روی چهار رقم لوبیا چیتی شامل ارقام تلاش، خمین، 16cos و محلی اعمال گردیدند. علاوه بر تیمارهای فوق یکی تیمار فاقد اسیدسولفوریک یا کود آهن بعنوان تیمار شاهد نیز لحاظ گردید. اعمال تیمارهای آهن به خاک موجود در گلدان های پلاستیکی انجام گرفت و برای هر گلدان 3 کیلوگرم خاک در نظر گرفته شد. پس از کاشت ارقام مختلف لوبیا در گلدان های پلاستیکی و در مرحله گلدهی از برگ های تازه توسعه یافته نمونه برگ برای تجزیه شیمیایی تهیه و در پایان دوره رشد برخی از صفات از قبیل ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن صددانه اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تأثیر رقم و منابع و روش های مختلف مصرف کود آهن بر صفات عملکرد، وزن صد دانه، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف معنی دار است. ارقام تلاش و خمین از لحاظ عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد دانه در غلاف، ارتفاع بوته، میزان پروتئین دانه و میزان کلروفیل برگ نسبت به ارقام دیگر برتری داشتند. بین ارقام مختلف لوبیا چیتی از لحاظ غلظت عناصر ازت، پتاسیم و آهن برگ، ازت، آهن، مس و منگنز دانه و فسفر، پتاسیم، روی و مس ریشه اختلاف معنی داری وجود داشت. ارقام محلی و تلاش از لحاظ غلظت ازت، پتاسیم و آهن برگ و پتاسیم، فسفر، روی و مس ریشه نسبت به ارقام دیگر برتری داشتند. از لحاظ میزان عملکرد دانه، تعداد دانه در غلاف، ارتفاع بوته، میزان پروتئین دانه و میزان کلروفیل برگ تیمار مصرف اسیدسولفوریک در آب آبیاری (4 گرم در لیتر) دارای میانگین بالاتری نسبت به سایر تیمارهای آهن بود. تأثیر نوع و روش های مختلف مصرف کود آهن بر غلظت عناصر ازت، فسفر، پتاسیم، آهن، منگنز، روی و مس برگ، ازت و آهن دانه و ازت، فسفر، پتاسیم، آهن، منگنز، روی و مس ریشه معنی دار گردید. تیمار مصرف اسید سولفوریک در آب آبیاری باعث افزایش غلظت ازت، فسفر، منگنز، روی و مس برگ و ازت، فسفر، آهن، منگنز، روی و مس ریشه در ارقام لوبیا چیتی شد. در حالیکه کاربرد منابع مختلف آهن باعث کاهش غلظت فسفر، منگنز، روی و مس ریشه شد. کاربرد منابع مختلف آهن غلظت ازت و آهن دانه را افزایش داد ولی تأثیر هیچ کدام از تیمارهای آهن بر مقدار فسفر، پتاسیم، منگنز، روی و مس دانه معنی دار نشد. کلمات کلیدی: ارقام لوبیا چیتی، کودهای آهن دار، اسید سولفوریک، عملکرد، ترکیب شیمیایی