بررسی ویژگی های بصری معراج نامه های چاپ سنگی دوره قاجار و مقایسه آن با دو نمونه پیشین

ورود چاپ سنگی علاوه بر محسناتی نظیر سرعت بخشیدن به روند تکثیر و در نتیجه آن، قرار گیری کتب در اختیار عموم مردم، دارای کم و کاستی هایی نیز بود. از آن جمله می توان به پایین آمدن کیفیت کتاب ها اشاره کرد. با توجه به تک رنگ بودن چاپ سنگی و حذف رنگ، بسیاری از ویژگی هایی که این عنصر می توانست ایجاد کند نیز، به طبع آن حذف شد. همچنین با ورود نقاشی های غربی که از زمان صفویه آغاز شده بود، و تاثیرات بیش از پیش آن بر نقاشی ایرانی، عواملی نظیر پرسپکتیو به شیوه طبیعت گرایی، تغییر در نوع طراحی و روحیه برون گرایی که در شیوه ناتورالیسم اروپایی به وضوح دیده می شد، تاثیرات عدیده ای بر نقاشی های ایرانی گذارد. اظهار نظر در این رابطه که این تغییرات به نقاشی ایرانی لطمه ای وارد کرده است یا خیر موضوع این بحث نیست، لکن می توان این گونه گفت که نقاشی ایرانی وارد مسیر تازه ای شد که رفته رفته سبکی نو و قابل تحسین را پدید آورد. در این تحقیق سعی شده است به عناصری که در دوره قاجار، معراج نامه ها را مزین کرده و همچنین عناصر به کار رفته شده در ادوار پیشین، بررسی و مقایسه شوند. همچنین موضوعات مجالس مصور شده در هر دو دوره، پیش و پس از قاجار، در کنار هم قرار داده شده اند. آنچه بیش از هر چیز مهم می نماید، تاثیرات عوامل بصری نظیر فرم، رنگ، بافت و اصولی همچون تعادل، تقارن، توازن و غیره است که بر ارزش نهایی هر تصویر تاثیر شگرفی دارد. نگارگران در این دوره با حذف اجباری رنگ، عواملی نظیر بافت را جایگزین نموده اند. اینکه آیا توفقی در این رابطه حاصل گردیده است یا خیر، مبحث دیگری است که در این پایان نامه به آن توجه شده است.