تاثیر نیروهای رقابت مختلف بر فرآیند مدیریت استراتژیک در شرکتهای کوچک و متوسط

با توجه به نقش مهمی که شرکت های کوچک و متوسط در توسعه ی صنعتی و اقتصادی ایران دارند، پرداختن به مسایل مرتبط با این شرکت ها در محیط های پرتلاطم امروز بیش از پیش دارای اهمیت می باشد. توجه به فرایند مدیریت استراتژیک برای مقابله با اثرات ناگهانی محیطی یا به عبارتی داشتن رویکرد استراتژیک به کسب و کارهای کوچک کمک می کند تا شایستگی های خود را در محیط متلاطم افزایش دهند. شدت رقابت در هر صنعتی به عنوان محیط نزدیک، عاملی اثرگذار بر عملکرد شرکت های فعال در آن صنعت است. بر این اساس هدف از تحقیق حاضر " بررسی تاثیر نیروهای رقابت پورتر بر فرایند مدیریت استراتژیک در شرکت های کوچک و متوسط" است. متغیرهای تحقیق عبارتند از برآیند پنج نیروی رقابتی پورتر که به عنوان متغیر مستقل و اثرگذار و فرایند مدیریت استراتژیک و اجزای تشکیل دهنده آن، که به عنوان متغیرهای وابسته در نظر گرفته شده اند. روش تحقیق، کاربردی و از نوع علی-تطبیقی بوده و جامعه آماری متشکل از مدیران رده های مختلف شرکت های کوچک و متوسط واقع در شش شهرک صنعتی استان تهران که شامل شرکت های فعال در سه صنعت مواد غذایی، فلزات و شیمیایی می باشد بوده که با استفاده از نمونه گیری خوشه ای دومرحله ای، ابتدا سه خوشه به طور تصادفی انتخاب و با تعیین حجم نمونه(111 شرکت) پرسشنامه ها میان مدیران این 111 شرکت توزیع گردید که تعدادی از این پرسشنامه ها در همان محل و تعدادی نیز از دفاتر واقع در تهران جمع آوری شد. داده های بدست آمده پس از بررسی توصیفی جمعیت شناختی پاسخگویان و اطلاعاتی در مورد شرکت های مورد نمونه با استفاده از آزمون های آماری از جمله آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن داده ها، تحلیل عاملی، آزمون همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه خطی میان متغیرها، تحلیل رگرسیون خطی و غیرخطی جهت برازش مدل مناسب میان متغیرها مورد بررسی قرار گرفته است. ضریب تعیین حاصل از مدل های رگرسیونی، درصد میزان تغییرپذیری متغیرهای وابسته توسط متغیرهای مستقل را مشخص می کند. نتایج تحقیق میان 111 شرکت مورد بررسی نشان داد که از میان اجزای فرایند مدیریت استراتژیک، تغییرپذیری توجه به تحلیل محیط(خارجی و داخلی) و تدوین استراتژی، توسط نیروهای رقابت صنعت قابل توضیح می باشد. نتایج تحقیق به تفکیک صنایع، تنها نشان از تاثیر شدت نیروهای رقابت در صنعت فلزات بر کل فرایند مدیریت استراتژیک دارد، البته این موضوع نشان دهنده آن نیست که در این صنعت به تمام اجزای فرایند از جمله اجرا و کنترل توجه کامل شده است، بلکه تنها به علت بالا بودن نسبی میزان همبستگی روابط خطی و غیرخطی توجه به تحلیل محیطی و شدت نیروهای رقابت صنعت و از طرف دیگر تدوین و شدت نیروهای رقابت صنعت می باشد. هم چنین با توجه به متفاوت بودن شدت نیروهای رقابت پورتر در سه صنعت مورد بررسی و روابطی که در هر صنعت حاصل شده (مقایسه بین صنایع)، مشخص شد که بعضا شدت نیروی رقابت اگر چه در داخل هر صنعت بر فرایند مدیریت استراتژیک شرکت ها تاثیر گذار است، اما در مقایسه بین صنایع نمی توان نتیجه گرفت در صنعتی که شدت نیروهای رقابت پورتر بیشتر است توجه به فرایند مدیریت استراتژیک هم بیشتر شده است.