بررسی کیفی منابع آب زیرزمینی حوزه گرگان رود (مطالعه موردی شهرستان علی آباد کتول)

چکیده با رشد روز افزون جمعیت و افزایش فعالیت های انسانی منابع آب زیرزمینی با خطر آلوده شدن تدریجی مواجه می شوند. هدف از مطالعه تعیین آلودگی آبهای زیرزمینی منطقه علی آباد کتول، شناخت لازم در خصوص میزان آلودگی و کنترل آن می باشد. برای رسیدن به این مقصود پس از مطالعات انجام شده مطالعات انجام شده ایستگاههای نمونه برداری انتخاب گردید. پارامترهای فیزیکی شیمیایی از قبیل دما، ph، سدیم، پتاسیم، کلرید، سولفات، کلسیم، منیزیم، سختی، tds، ec، کربنات و بی کربنات، نیتریت، نیترات و فلزات سنگین مانند آرسنیک، سرب، کروم و روی در طی دو فصل خشک و تر(پاییز و بهار) اندازه گیری گردیدند. نتایج نشان داد که بین خصوصیات فیزیکی- شیمیایی(به استثناء نیترات و نیتریت) تفاوت معنی داری بین ایستگاه ها در هر دو فصل مشاهده شد. نتایج تجزیه واریانس بین ایستگاه ها نشان دهنده تفاوت معنی داری در میزان بی کربنات بوده است(01/0>p)، احتمال می رود علت تفاوت چاه ها بین چاه ها، ورود فاضلاب های شهری و روستایی در چاه های جذبی به منابع آب زیرزمینی باشد. همچنین بین کلرید و سدیم در ایستگاه ها تفاوت معنی داری وجود دارد که این اختلاف می تواند ناشی از نمک های موجود در خاک و فروشویی املاح کلرید و سدیم در مناطق شمالی و شرقی به آبهای زیرزمینی باشد. همچنین مشاهده گردید میزان نیترات و نیتریت بین دو فصل اختلاف معنی داری داشته و مقدار نیترات از میانگین23/5 در فصل پاییز به 06/12 میلی گرم در لیتر در فصل بهار افزایش پیدا کرده که از دلایل آن می توان به مصرف کودهای نیتروژن دار در فصل کشت، پایین بودن راندمان آبیاری محصولات کشاورزی وآبشویی اشاره کرد. نتایج حاصل از آنالیز واریانس بین فصول برای فلزات سنگین نشان می دهد که اختلاف معنی داری بین آرسنیک و روی در فصل پاییز و بهار وجود دارد و یک روند کاهشی را از پاییز به بهار نشان داده اند. دلیل این امر می تواند استفاده از سموم آفت کش در فصول تابستان و پاییز ، نفوذ آنها در خاک، شستشوی آنها و ورود به آبهای زیرزمینی باشد. با توجه به استانداردهای ملی و بین المللی نتایج حاصل ازداده های فیزیکی-شیمیایی و فلزات سنگین بیانگر آن است که در حال حاضر خطری متوجه آبهای زیرزمینی منطقه نمی باشد. نتایج کیفیت آب برای آبیاری نشان می دهد که به استثناء چاه شجاع آباد آب سایر چاه ها برای آبیاری مناسب می باشد.