گنجایش تثبیت فسفر و ارتباط آن با ویژگی های جذب فسفر در شماری از خاک های استان چهارمحال و بختیاری

تبدیل فسفر به کار رفته در خاک به فسفر غیرقابل استفاده، علت اصلی کمبود فسفر در بیشتر خاک ها، به ویژه خاک های آهکی است. اطلاعات اندکی در مورد ویژگی های جذب و گنجایش تثبیت فسفر خاک های آهکی استان چهارمحال و بختیاری وجود دارد. اهداف این تحقیق، ارزیابی ویژگی های جذب فسفر با استفاده از هم دماهای جذب فسفر و ارتباط این پارامترها با گنجایش تثبیت فسفر بود. برای تعیین گنجایش تثبیت فسفر نمونه های خاک با 20 میلی لیتر محلول کلرید کلسیم 01/0 مولار همراه با دو قطره تولوئن، که حاوی مقادیر0، 25، 50، 100، 200 و 400 میلی گرم فسفر بر کیلوگرم ( از نمک دی هیدروژن فسفات کلسیم ) به تعادل رسیدند. نمونه های خاک به مدت 96 ساعت در انکوباسیون در دمای اتاق نگه داری شدند. بعد از انکوباسیون، فسفر با روش های اولسن، بی کربنات آمونیوم- دی تی پی ای و کلرید کلسیم 01/0 مولار عصاره گیری شد. فسفر تثبیت شده از تفاوت بین غلظت اولیه و تعادلی فسفر محاسبه شد. شاخص های قابلیت استفاده فسفر، گنجایش بافری جذب و تثبیت فسفر، تعیین شدند. نتایج نشان داد که داده های جذب فسفر به وسیله هم دماهای جذب لانگمیر، فروندلیش و خطی توصیف شدند. حداکثر جذب فسفر (b) در دامنه 82/ 344- 03/ 303 میلی گرم بر کیلوگرم بود. ثابت متناسب با انرژی پیوند (k) در دامنه 76/0- 50/0 لیتر بر میلی گرم بود. ماکزیمم گنجایش بافری (mbc) در دامنه 30/ 230- 29/161 لیتر بر کیلوگرم بود. پارامتر n معادله فروندلیش در دامنه 07/ 2- 64/1 و ضریب توزیع (kf) در دامنه20/107- 88/89 لیتر بر کیلوگرم بود. در مدل خطی، گنجایش بافری تعادلی فسفر (ebc) 40/46- 34/31 لیتر بر کیلوگرم و فسفر لبایل ( عرض از مبدأ) در دامنه 38/49- 82/26 میلی گرم بر کیلوگرم بود. در همه نمونه های خاک، فسفر قابل استفاده با افزایش فسفر به کار برده شده، افزایش یافت. شاخص قابلیت استفاده فسفر در روش های اولسن، بی کربنات آمونیوم- دی تی پی ای و کلرید کلسیم 01/0 مولار، به ترتیب 43/0- 39/0، 10/0- 09/0 و 15/0- 14/0 بود. شاخص گنجایش بافری جذب در روش های اولسن، بی کربنات آمونیوم- دی تی پی ای و کلرید کلسیم 01/0 مولار، به ترتیب 34/4- 94/3، 0/1- 95/0 و 54/1- 40/1 لیتر بر کیلوگرم بود. در همه نمونه های خاک، تثبیت فسفر با افزایش فسفر به کار برده شده، افزایش یافت. شاخص تثبیت فسفر در روش های اولسن، بی کربنات آمونیوم- دی تی پی ای و کلرید کلسیم 01/0 مولار، به ترتیب 60/0- 56/0، 90/0- 89/0 و 86/0- 84/0 بود. مطالعات همبستگی نشان داد که شاخص های قابلیت استفاده فسفر، گنجایش بافری جذب و تثبیت فسفر در هر سه عصاره گیر ، همبستگی معنی داری با ویژگی های جذب فسفر نداشتند. نتایج این تحقیق نشان داد که ویژگی های جذب فسفر به تنهایی نمی تواند برای ارزیابی وضعیت فسفر خاک های مطالعه شده، استفاده شود.