تاثیر فاصله کاشت ومراحل مختلف رسیدن بر اجزای عملکرد و برخی مواد ثانویه در سه رقم تجاری گوجه فرنگی

گوجه فرنگی یکی از محصولات مهم باغبانی دنیا به شمار می رود که در کنار اهمیت غیر قابل انکار غذایی برای اغلب جوامع بشری دارای اهمیت دارویی فراوان بوده و روز به روز به اهمیت آن بیشتر صحه گذاشته می شود. هدف از تحقیق حاضر بررسی تاثیر فواصل کاشت و مراحل برداشت میوه در ارقام تجاری گوجه فرنگی به منظور بررسی برخی مواد ثانویه در میوه آن می باشد. برای انجام این تحقیق از آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار استفاده شد. در تحقیق حاضر فاصله کاشت (25، 33، 41، 49 سانتیمتر)، مراحل برداشت (سبز، صورتی، قرمز روشن و قرمز رسیده) و رقم (سوپرآ، 1449، نمارک44) به عنوان تیمارهای آزمایشی مورد مطالعه قرار گرفت. متغیرهای اندازه گیری شده شامل صفات ظاهری (عملکرد میوه در بوته و در هر متر مربع، وزن میوه رسیده، تعداد میوه در هر بوته، طول و قطر میوه، فاصله ساقه از سطح زمین تا اولین گل آذین، تعداد برگ تا اولین گل آذین)، میزان مواد جامد محلول، اسیدیته، ph، ویتامین ٍc لیکوپن و بتاکاروتن بود. تجزیه داده ها با نرم افزار sas و مقایسه میانگین ها از طریق آزمون دانکن در سطح 5% و رسم نمودارها با نرم افزار excel صورت گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد عملکرد میوه در بوته در هر سه رقم با افزایش فاصله کاشت، افزایش یافت. البته بین فواصل کاشت 41 و 49 سانتیمتر اختلاف معنی دار مشاهده نشد. بالاترین عملکرد در هر متر مربع در رقم سوپرآ (78/7 کیلوگرم در متر مربع) و کمترین در رقم 1449 (89/5 کیلوگرم در متر مربع) ثبت شد. با افزایش فواصل کاشت، میزان عملکرد میوه در هر متر مربع کشت کاهش یافت. بالاترین وزن میوه در رقم نمارک 44 (76/63گرم) و کمترین آن با اختلاف زیاد در رقم 1449 (13/30گرم) دیده شد و با افزایش فواصل کاشت در هر سه رقم، وزن میوه رسیده به صورت معنی دار در سطح احتمال5% افزایش یافت، بیشترین تعداد میوه در هر بوته در رقم 1449، بیشترین قطر میوه در رقم نمارک 44 بدست آمد، طول و قطر میوه که در واقع اندازه میوه را شامل شد با افزایش فواصل کاشت، افزایش یافت. بیشترین فاصله ساقه از سطح زمین تا اولین گل آذین در رقم 1449 و بیشترین تعداد برگ تا اولین گل آذین در رقم نمارک 44 مشاهده شدو فواصل کاشت بر تعداد برگ اختلاف معنی دار نداشت. میزان مواد جامد محلول در هر سه رقم با نزدیک شدن به مراحل رسیدگی کامل میوه و نیز افزایش فواصل کاشت، به صورت معنی دار در سطح احتمال 5% افزایش یافت. میزان اسیدیته قابل تیتراسیون در هر سه رقم از مرحله سبز تا صورتی افزایش و سپس تا رسیدن میوه کاهش یافت، افزایش فواصل کاشت نیز میزان اسیدیته قابل تیتر را به صورت معنی دار در سطح احتمال 5% افزایش داد، ph عکس میزان اسیدیته قابل تیتر بدست آمد یعنی تا مرحله صورتی کاهش و سپس افزایش یافت و فواصل زیاد کاشت به صورت معنی دار در سطح احتمال 5 % موجب کاهش ph شد. میزان ویتامین c در هر سه رقم از مرحله سبز تا قرمز روشن افزایش و سپس در مرحله قرمز رسیده با کاهش روبرو شد وبا افزایش فواصل کاشت تا حد 41 سانتیمتر، به صورت معنی دار افزایش یافت و بیشترین مقدار در رقم سوپرآ (46/27 میلی گرم در لیتر) دیده شد.میزان لیکوپن از مرحله نارس به مرحله رسیدگی کامل به طور معنی دارافزایش یافت و در هر مرحله از برداشت بجز مرحله قرمز رسیده بین فواصل مختلف کاشت در میزان لیکوپن اختلاف معنی داری دیده شد و بالاترین میزان لیکوپن در رقم نمارک 44 (4/434 میلی گرم در کیلوگرم) و کمترین مقدار در رقم 1449 (32 میلی گرم در کیلوگرم) مشاهده شد. میزان بتاکاروتن از مرحله سبز تا صورتی افزایش و بالاترین میزان بتاکاروتن در رقم نمارک 44 (351 میلی گرم در کیلوگرم) مشاهده شد. با توجه به نتایج تحقیق در صورتیکه بخواهیم کاربرد دارویی از ارقام مورد آزمایش داشته باشیم، برای دست یابی به بیشترین میزان لیکوپن، استفاده از رقم نمارک 44 با فاصله کاشت 41 سانتیمتر و برداشت در مرحله قرمز روشن به کشاورز پیشنهاد میگردد.