رابطه پوشش گیاهی و ترکیب بانک بذر خاک در چند تیپ گیاهی شوررست مراتع ییلاقی سرخ ده دامغان-استان سمنان

خاک بخشی از اکوسیستم های مرتعی در مناطق مختلف رویشی کشور شور می باشد. شوری از تنش های غیر زنده و فاکتور مهم و تعیین کننده در جوانه زنی بذر، اندازه و پایداری بانک بذر خاک و همچنین پویایی پوشش گیاهی سطح زمین در اراضی شور است. بانک بذر یک جزء مهم از ذخایر گونه ای در هر اکوسیستم است که می تواند در توصیف بهتر جوامع گیاهی آن اکوسیستم اهمیت داشته باشد. همچنین بانک بذر نقش مهمی در پراکنش مکانی و زمانی گیاهان در اراضی شور دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین پوشش گیاهی با بانک بذر خاک در چند تیپ گیاهی شوررست در مراتع سرخ ده دامغان در استان سمنان انجام پذیرفت. روش نمونه برداری تصادفی- منظم در واحدهای گیاهی همگن بوده که برای پوشش گیاهی در 100 پلات یک متر مربعی درصد پوشش تاجی به تفکیک گونه ها ثبت گردید. برای شناسایی بانک بذر خاک نمونه برداری از دو عمق خاک (صفر تا 5 سانتی متر و 5 تا 10 سانتی متر) در همان واحدهای گیاهی همگن صورت پذیرفت. نمونه های خاک به منظور جوانه زنی بذور به مدت 10 ماه در گلخانه قرار داده شده و بذرهای جوانه زده شناسایی شدند. نتایج آنالیز خوشه ای منجر به تفکیک پنج اجتماع گیاهی در منطقه گردید. آنالیز واریانس نشان داد که اجتماعات گیاهی از نظر همه خصوصیات خاک دارای اختلاف معنی دار می باشند. بیشترین و کمترین میزان هدایت الکتریکی (ec) به ترتیب در اجتماع گیاهی salsola dendroides و halocnemum strobilaceum مشاهده شد. شاخص های تنوع و غنای گونه ای در اجتماع hypocylix kerneri - dendroides salsola به طور معنی داری بیشتر از سایر اجتماعات گیاهی بود. نتایج آنالیز چند متغیره نشان داد که خصوصیات خاک پراکنش گونه های گیاهی منطقه را به طور معنی داری تحت تاثیر قرار داده به طوری که هر گونه تغییر در خصوصیات خاک منطقه در آینده می تواند تبدیل این اجتماعات گیاهی به یکدیگر را در پی داشته باشد. مهم ترین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در فضای آنالیز چند متغیره در تفکیک اجتماعات گیاهی منطقه هدایت الکتریکی، پتاسیم، آهک و بافت خاک بودند. نتایج حاصل از داده های بانک بذر خاک نشان داد که تعداد کل بذر جوانه زده به طور متوسط 19/437 بذر در متر مربع در عمق اول خاک (عمق صفر تا پنج سانتی متری) و 19/196 بذر در متر مربع در عمق دوم خاک (5 تا 10 سانتی متری) بود. گونه هایbrassica napus ،coronpus didymus وkochia prostrata بیشترین تراکم بذر را در هر دو عمق خاک در منطقه داشتند. به جز گونه های kochia prostrata و salicornia europaea سایر گونه های غالب شورپسند موجود در پوشش گیاهی در بانک بذر خاک حضور نداشتند. اجتماعsalsola dendroides با 14 گونه بیشترین تعداد گونه در بانک بذر خاک را داشته و اجتماع halocnemum strobilaceum با 3 گونه کمترین تعداد گونه را داشت. مقایسه ترکیب گونه ای پوشش گیاهی سطح زمین با بانک بذر خاک نشان داد که تعداد گونه های اندکی بین آنها مشترک بوده و بسیاری از گونه ها تنها در پوشش گیاهی بودند یا تنها در بانک بذر خاک مشاهده شدند. پوشش گیاهی سطح زمین از تنوع و غنای گونه ای بیشتری نسبت به بانک بذر خاک در هر پنج زیر اجتماع گیاهی برخوردار بود. نتایج این تحقیق همچنین نشان داد که که بین ماتریس فاصله ای پوشش گیاهی و ماتریس فاصله ای بانک بذر خاک در کل منطقه شباهتی وجود ندارد. نتایج آنالیز چند متغیره حاصل از rda نشان داد که فاکتورهای خاک اثر معنی داری بر ترکیب گونه ای موجود در بانک بذر خاک منطقه دارند. کلمات کلیدی: شوری، پراکنش مکانی، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، آنالیز تطبیقی متعارفی (cca)، تنوع و غنای گونه ای، بانک دیاسپور و سرخ ده