نقش خصوصیات خاک بر کیفیت رسوب ایجاد شده در اراضی لسی استان گلستان

فرسایش خاک یکی از پدیده های مخرب زیست محیطی است که باعث از بین رفتن خاک و کاهش حاصلخیزی خاک و ... می گردد. یکی از مهم ترین مشکلات پدیده ی فرسایش، تولید رسوب و عوارض مربوط به آن می باشد. مقدار رسوب تولید شده و کیفیت آن مرتبط با کیفیت خاک حوضه های آبخیز و نحوه ی مدیریت آن می باشد. تغییر کاربری اراضی و نوع مدیریت اراضی بر میزان شاخص های کیفیت خاک موثر و در نتیجه بر میزان رسوب تأثیرگذار است. هدف از این مطالعه بررسی میزان و کیفیت رسوب ایجاد شده در حوضه در فصول مختلف و ارزیابی اقتصادی هدررفت عناصر غذایی از حوضه آبخیز قرناوه و یل چشمه می باشد. جهت انجام این مطالعه، تعداد 60 نمونه در هر فصل از 3 کاربری مختلف و تعداد 2 نمونه رسوب در هر ماه به مدت یکسال اخذ گردید. نتایج نشان داد که بافت خاک از کلاس غالب لوم رسی سیلتی در کاربری جنگل به کلاس سبک تر لوم-رسی سیلتی در کاربری زراعی تغییر یافته است. بالاترین میزان وزن مخصوص ظاهری، اسیدیته، آهک و فسفر خاک در کاربری زراعت و بالاترین میزان پایداری خاکدانه ها، ماده-آلی، نیتروژن و پتاسیم خاک در کاربری جنگل مشاهده شد. همچنین بیشترین میزان نیتروژن ، فسفر، پتاسیم و ماده آلی خاک در فصول بهار، تابستان، پاییز و کمترین میزان آنها در فصل زمستان مشاهده شد. در مورد رسوب، کمترین میزان نیتروژن در فصل بهار و بیشترین میزان آن در فصل پاییز، بیشترین میزان فسفر و پتاسیم در فصل زمستان، کمترین میزان پتاسیم و ماده آلی در فصل تابستان مشاهده شد. نسبت غنی شدن همه عناصر غذایی در رسوب در هر دو حوضه ی آبخیز یل چشمه و قرناوه بیشتر از 1 بدست آمد. بیشترین میزان دبی رواناب خارج شده به ترتیب در ماه های اردیبهشت، مهر، بهمن و اسفند و بیشترین مقدار دبی رسوب در اواخر زمستان و اوایل بهار مشاهده شد. میزان هدررفت عناصر موجب ضرر اقتصادی 14500000 تومان در هر سال برای کود اوره و 192500 تومان در سال برای کود سوپرفسفات تریپل و 2500000 تومان برای کود پتاسیم می شود.