بررسی معنای نور و رنگ در پنج گنج نظامی

چکیده: با توجه به پیوند نقاشی و ادبیات در دوران گذشته تاریخ نقاشی ایران ، خمسه نظامی به دلیل اینکه دارای تصاویر ذهنی ( ایماژ) می باشد ، همواره مورد توجه نگارگران بوده است. آنچه در این تحقیق مورد بازبینی قرار گرفته ، بررسی معنای نور و رنگ در پنج گنج نظامی است و هدف ازارائه این موضوع ، شناخت معنا و مفهوم نور و رنگ از دیدگاه نظامی و بررسی وجوه تصویری و زیبایی شناسی اشعار وتجلی آن بر نگاره های ایرانی است . در میان آثار نظامی، هفت پیکر نگاه ویژه و خاصی به مقوله رنگ دارد ،از بررسی مفاهیم رنگهای مختلف چنین بر می آیدکه درواقع رنگها همان اختلاف نورها هستند که از حقیقت وجود انسان و مراحل تکامل فردی او به سمت تعالی سخن می گویند . فرض نخست این پژوهش بر این قرار گرفته که نور و رنگ درآثار نظامی بویژه هفت پیکر با معنا و تفکر ورای آن ارتباط دارد، به گونه ای تمثیلی ونمادین بیان شده است و بدنبال آن به نظر می رسد که معنا و مفهوم نور و رنگ در شعر نظامی بر تجلی آن در نگاره های خمسه نیز موثر بوده است. تحقیق حاضر در پی طرح این پرسش آمده است که معنا ومفهوم نور و رنگ در اشعار نظامی چیست و وجوه تصویری و زیبایی شناسی در شعر او چگونه به ظهور می رسند. در این رابطه مفاهیم حکمی و عرفانی نور و رنگ از دیدگاه برخی عرفا و تعبیر نظامی از این موضوع ، و نیز ارتباط معنا با تصویر در پنج گنج نظامی و نگاره های آن بررسی شده است. روش این تحقیق بر اساس مطالعه و بررسی تحلیلی و تطبیقی، در برخی موارد مقایسه ای، برای درک بهتر مفاهیم است. یافته های این پژوهش با مراجعه به کتابخانه و مطالعه متون کهن فارسی و تفاسیر قرآنی معاصر نظامی و یا پیش از وی و فیش برداری از منابع دست اول و همچنین بررسی موردی ، مقالات و سایت های اینترنتی ، گرد آوری شده است. مهمترین نتایج بدست آمده از این پژوهش شناخت اداراکات شاعر از معانی نمادین نور و رنگ در اشعار وی و تجلی این مفاهیم در نگار گری ایرانی است ، که می تواند درعرصه نقاشی ایرانی معاصر نیز نمود یابد.