نسبت جیوه آلی به جیوه کل در اندام های کلیه، کبد و عضله باکلان بزرگ، اردک سرسبز و چنگر در شمال ایران

در این مطالعه مقادیر جیوه کل و جیوه آلی در بافت های (کبد، کلیه و عضله) باکلان بزرگ، اردک سرسبز و چنگر که هر سه از مهمترین پرندگان تالاب های انزلی و گمیشان هستند، مورد بررسی قرار گرفت. اندازه گیری جیوه کل و آلی با استفاده از دستگاه ama 254 ساخت شرکت leco آمریکا انجام شد. آنالیز های آماری به وسیله نرم افزار های spss و excel انجام شد. ارتباط بین میزان جیوه کل و جیوه آلی با رژیم غذایی، وزن، طول و جنس های مختلف پرندگان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می دهند که تفاوت های مشاهده شده در غلظت جیوه کل و آلی پرندگان بیشتر تحت تاثیر رژیم غذایی می باشد و ارتباط مشخص و معنی داری در میزان جیوه اندازه گیری شده با طول، وزن و جنسیت مشاهده نشد. در کل میزان جیوه کل و متعاقب آن، جیوه آلی در هر سه گونه از پرندگان به صورت زیر کاهش می یابند: کبد > کلیه > عضله. مقادیر جیوه کل در نمونه های مورد مطالعه از01/0 میلی گرم در هرکیلوگرم عضله چنگر تا 67/5 میلی گرم در کیلوگرم در کبد باکلان بزرگ متغیر بود. دامنه این مقادیر برای جیوه آلی نیز از 64/4 میلی گرم در کیلوگرم بافت تر کبد باکلان بزرگ تا مقادیر بسیار جزئی و غیرقابل اندازه گیری در اندام های چنگر متغیر بود. این نتایج نشان می دهند که تقریبا در همه بافت ها متناسب با افزایش جیوه کل، جیوه آلی نیز افزایش می یابد. نسبت جیوه آلی به جیوه کل نیز از 82% در کبد باکلان بزرگ تا 46% در کبد اردک سرسبز متغیر است. همچنین همبستگی مثبت و معنی داری از نظر میزان جیوه کل اندازه گیری شده، بین کبد و کلیه اردک سرسبز وجود داشت. میانگین غلظت جیوه کل و متناسب با آن جیوه آلی، در بافت های باکلان بزرگ به حدی بالا بود که می تواند باعث اثرات منفی بر تولید مثل و رفتار این گونه داشته باشد. اما در دو گونه دیگر، جیوه تجمع یافته به حدی نیست که اثرات قابل ملاحظه داشته باشد.