شناسایی عوامل شخصیتی و شناختی (کارکرد توجه) در رانندگان حادثه ساز.

مقدمه: یکی از مهمترین عوامل مرگ و میر ایرانیان تصادفات جاده ای است. فاکتورهای متعددی در بوقوع پیوستن حوادث رانندگی نقش دارد؛ یکی از موثرترین آنها عوامل انسانی است که مسئول درصد بالایی از تصادفات رانندگی محسوب می شود. هدف از این تحقیق شناسایی عوامل شخصیتی و شناختی(کارکرد توجه) در رانندگان حادثه ساز بود. بنابراین در این مطالعه علی-مقایسه ای به مقایسه ی صفات شخصیت و کارکرد توجه در دو گروه رانندگان حادثه ساز و غیرحادثه ساز پرداختیم. جامعه آماری شامل تمام رانندگان مرد بین 20-60 سال در استان تهران بود. روش: به روش تصادفی ساده 50 راننده حادثه ساز که خودرو یا گواهینامه آنان توسط مأمورین نیروی انتظامی ضبط شده بود، و برای باز پس گرفتن آن به ستاد ترخیص خودرو و گواهینامه آمده بودند، انتخاب شدند. همچنین در گروه کنترل 50 راننده مرد که هیچ گونه تخلفی در سوابق آنها وجود نداشت، از10 تاکسی سرویس استان تهران به شکل تصادفی ساده انتخاب شدند. صفات شخصیتی رانندگان حادثه ساز و غیرحادثه ساز با آزمون 240 سوالی نئو neo pi-r و کارکرد توجه با آزمون عملکرد پیوسته cpt، اندازه گیری شد. نتایج با آزمون خی دو و تحلیل کواریانس و تحلیل تمایزات تحلیل شد. یافته ها: نتایج در صفات شخصیتی نشان داد بین دو گروه در صفات نوروتیک بودن، برون گرایی، گشودگی و وجدانی بودن تفاوت معناداری وجود داشت و در نوروتیک بودن و برون گرایی رانندگان حادثه ساز نمرات بالاتری نسبت به رانندگان غیرحادثه ساز کسب کردند در حالیکه در گشودگی و وجدانی بودن رانندگان غیرحادثه ساز نمرات بالاتری کسب کردند. در صفت توافق بین رانندگان حادثه ساز وغیرحادثه ساز تفاوتی معناداری وجود نداشت. همچنین در کارکرد توجه بین رانندگان حادثه ساز و غیرحادثه ساز تفاوت معناداری وجود داشت؛ در خطای ارائه پاسخ، خطای حذف و زمان واکنش، رانندگان حادثه ساز نمرات بالاتری نسبت به رانندگان غیرحادثه ساز کسب کردند و در جستجوی صحیح رانندگان غیرحادثه ساز نمره بالاتری کسب کردند. همین طور نتایج تحلیل تمایزات نشان داد که 74/71 درصد واریانس نمرات ناشی از عضویت گروهی است. نتیجه گیری: نتایج تحقیق حاضر نشان داد بین توجه و شخصیت رانندگان حادثه ساز و غیرحادثه ساز تفاوت معناداری وجود داشت؛ بنابراین پیشنهاد می شود که ارزیابی های روانشناختی هنگام اخذ گواهینامه و ارزیابی های دوره ای بعد از آن اجرا شوند و آموزش هایی برای رانندگان حادثه ساز فراهم آید. کلمات کلیدی: شخصیت، توجه، تصادفات رانندگی، تست شخصیت نئو، آزمون کارکرد پیوسته.