بررسی شیوه ها و سیاست های کنترل مرز نمونه مورد مطالعه مرزهای شرقی ایران (خراسان رضوی-افغانستان)

مرز سیاسی به پدیده ای فضایی اطلاق می شود که منعکس کننده قلمرو حاکمیت یک دولت بوده و مطابق قواعد خاص در مقابل حرکت انسان، انتقال کالا یا نشر افکار و ... مانع ایجاد می کند. بحث در مورد کنترل بهینه مرزهای سیاسی، که شاید به اندازه تاریخچه ی ترسیم مرزها سابقه داشته باشد از گذشته تا کنون مورد توجه حکومت ها بوده و حکومت ها از ابزارها و روش های مختلفی برای کنترل مرزهایشان استفاده کرده اند. با این حال، هنوز هم در بخش های مختلف جهان، کنترل بهینه مرزها، معضلی برای حکومت هاست و دولت ها، همچنان در صدد یافتن راههای بهتر و موثرتری برای کنترل مرزهایشان هستند. کشور ایران نیز، در سال های اخیر به دلیل وجود شرایط نامناسب و حتی بحرانی در برخی کشورهای همسایه و پیامدهای منفی آن، سیاست کنترل مرزهای بین المللی را با جدیت مورد توجه قرار داده است. در این میان، مرزهای استان خراسان رضوی و افغانستان به دلیل وجود شرایطی همانند، بی ثباتی سیاسی و فقدان چتر حاکمیتی فراگیر در افغانستان، ترددهای غیر قانونی اتباع مهاجر، قاچاقچیان و اشرار، حضور و فعالیت گروههای مسلح تروریستی همچون طالبان و القاعده و کارتل های مواد مخدر و... از جمله مناطق ناامن محسوب شده و تا کنون تلاش های متعددی از سوی مقامات و نهادهای مسئول برای کنترل این مرزها صورت گرفته است. در این پژوهش انواع سیاست ها و روش های کنترل و مدیریت مرز در طول مرزهای شرقی(خراسان رضوی و افغانستان) مورد بررسی قرار گرفته است. گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و میدانی انجام شده و اطلاعات با استفاده از نرم افزار spss و با روش توصیفی و تحلیلی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که سیاست ها و شیوه های کنترل و مدیریت مرز در طول مرزهای خراسان رضوی و افغانستان نقش موثری در کنترل و نفوذناپذیری مرز داشته است.