تطبیق عناصر داده ای مارک ایران با وظایف کاربری الگوی مفهومی اف. آر. بی. آر. بر مبنای توانمندی های کاربران

پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان انطباق عناصر داده ای مارک ایران با موجودیت های گروه اول و وظایف کاربری الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی (اف.آر.بی.آر. یا فر-بر) و ارزشگذاری آنها از دیدگاه کاربران بالقوه فهرست های رایانه ای انجام شده است. بدین منظور، تمامی فیلدها و عناصر داده ای مارک ایران به روش تطبیقی با موجودیت ها و وظایف کاربری گروه اول الگوی مفهومی فر-بر مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا ماتریسی جهت تطبیق عناصر داده ای مارک ایران با موجودیت های گروه اول این الگو (اثر، بیان، نمودعینی و مورد) و وظایف کاربری (یافتن، شناسایی، انتخاب و دسترسی) ترسیم شد و بر اساس مطالعات مشابه انجام شده توسط کتابخانه کنگره آمریکا بر روی مارک 21 ، گزارش ایفلا و ارزشگذاری کاربران در پژوهش، کلیه عناصر داده ای مارک ایران که قابلیت انطباق بر موجودیت ها و پشتیبانی از وظایف کاربری گروه اول الگوی مفهومی فر-بر را داشتند، شناسایی و ارزشگذاری شدند. نتایج این بخش حاکی از آن است که پشتیبانی عناصر داده ای مارک ایران از وظیفه کاربری «شناسایی» با 49.17 درصد در رتبه اول، «دسترسی» با 36.59 درصد در رتبه دوم، «انتخاب» با 24.26 درصد در رتبه سوم و «یافتن» با 18.42 درصد در رتبه چهارم قرار می گیرد. از میان 1558 عنصر داده ای موجود در مارک ایران، 697 عنصر قابلیت انطباق بر موجودیت های اثر، بیان، نمودعینی و مورد را دارند. در این انطباق به ترتیب موجودیت نمودعینی با 526 ، موجودیت اثر با 74 ، موجودیت بیان با 65 و موجودیت مورد با 32 عنصر داده ای به ترتیب در جایگاه های اول تا چهارم قرار گرفته اند. در مجموع 44.74 درصد از عناصر داده ای مارک ایران با موجودیت های گروه اول منطبق شده اند. همچنین نتایج در بخش ارزشگذاری عناصر داده ای مارک ایران با قابلیت پشتیبانی از وظایف کاربری موجودیت های گروه اول الگوی مفهومی فر-بر بر مبنای گزارش ایفلا نشان داد به ترتیب 434 عنصر داده ای مارک ایران (27.83 درصد) در «شناسایی»، 425 عنصر داده ای با 27.28 درصد در «دسترسی»، 147 عنصر داده ای مارک ایران (9.44 درصد) در «انتخاب»، 95 عنصر داده ای مارک ایران (6.10 درصد) در «یافتن» دارای ارزش زیاد می باشند. این نتایج همخوانی نسبی با ارزشگذاری بر مبنای گزارش پژوهش حاضر را نشان می دهد. در بخش دوم پژوهش به روش تطبیقی و بر مبنای مصاحبه ها و مشاهده های انجام شده میزان بهبود وظایف کاربران بالقوه فهرست های رایانه ای در پیوند با دو خانواده کتابشناختی «بوستان سعدی» و «رباعیات خیام» در دو نرم افزار کتابخانه ای رسا و سیمرغ مورد بررسی قرار گرفت، سپس بر مبنای پرسشنامه محقق ساخته ارزش ویژگی های موجودیت های الگوی مفهومی فر-بر از دیدگاه کتابداران، کاربران عادی، متخصصین موضوعی ادبیات فارسی مشخص گردید. نتایج این بخش حاکی از آن است که میزان موفقیت نرم افزار کتابخانه ای سیمرغ در پشتیبانی از وظایف کاربران عادی و متخصص در پیوند با دو خانواده کتابشناختی مذکور بیشتر است. همچنین ویژگی های موجودیتهای الگوی مفهومی فر-بر «عنوان اثر»، «عنوان بیان» و «عنوان نمودعینی»، «نام شخص» و «نام تنالگان» از دیدگاه کلیه کاربران و کتابداران مورد بررسی دارای ارزش زیاد در پشتیبانی از وظایف کاربری می باشند. علاوه بر این در پژوهش حاضر، ماتریس انطباق کلیه عناصر داده ای مارک ایران با کلیه ی موجودیت ها و وظایف کاربری الگوی مفهومی فر-بر و همچنین جدول انطباق کلیه فیلدهای مارک ایران با مارک 21 تدوین گردید.