سیل بازالتی حرمک،جنوب شرق ایران: ژئوشیمی منشأ گوشته ای بر اساس مدل سازی عناصر ناچیز

بازالت های منطقه حرمک، شمال زاهدان، شامل سه نوع بازالت آلکالن الیوین دار، الیوین تولئیت و به مقدار کمتر کوارتز تولئیت هستند. انواع آلکالن که حجم غالب بازالت ها را تشکیل می دهند، از نوع سدیک هستند. این سنگ ها از نظر کانی شناسی دارای الیوین (fo87.46 – 87.43)، دیوپسید (en42.67 fs11.67 wo45.66)، اوژیت (en44.29 fs13.47 wo42.24)، کلینوانستاتیت (en72.91 fs24.21 wo2.88)، پلاژیوکلاز (an86.83 – 60.09)،سانیدین(an4.42 ab41.78 or53.30)، آنالسیم، زئولیت، مگنیتیت، اولواسپینل، هورنبلند، و بیوتیت می-باشند. آنالسیم به صورت فنوکریست، میکروفنوکریست و فاز زمینه به مقدار قابل توجهی در بازالت های آلکالن الیوین دار وجود دارد. طبق شواهد میکروسکوپی نظیر روابط پاراژنتیکی کلینوپیروکسن - آنالسیم - مگنیتیت، عدم تجزیه شدگی منیتیت و کلینوپیروکسن، حضور کانی های آبدار و روند تفریق سدیم در این سنگ ها آنالسیم کانی اولیه در نظر گرفته شده است. بیشتر سنگ ها دارای مقدار mg# بالا ( 68 تا 75 ) بوده که از این نظر ترکیب شیمیایی آنها نزدیک به ماگمای اولیه می باشد. غلظت پایین نیکل در این سنگ ها (کمتر از ppm 170) و روندهای دیاگرام های تغییرات، احتمال تفریق کانی الیوین را نشان می دهد. گروهی از این سنگ ها، به دلیل بالا بودن lile/hfse (مثلاً 28/63[rb/nb]n=، 42/155[rb/zr]n=، 03/14 [k/nb]n=) و بالا بودن نسبت lree/hfse(مثلاً 5[ce/zr]n=، 2[ce/nb]n=) دارای ویژگی های منطقه فروارنش هستند. و گروهی دیگر، به دلیل پایین بودن نسبت lile/hfse(مثلاً 92/1[rb/nb]n=، 66/1[k/nb]n=( و پایین بودن نسبت lree/hfse (مثلاً 3[ce/zr]n=، 51/0[ce/nb]n=)، خصوصیات مناطق ریفتی را نشان می دهند. مدل-سازی ژئوشیمیایی ذوب بخشی و تعادلی سه نتیجه کلی را به دست می دهد: 1- درصد ذوب بخشی سنگ منشاء متفاوت است (1%، 3% و 5% )، 2- گوشته ناهمگن بوده و 3- گوشته در مقایسه با گوشته اولیه، از عناصر ناسازگار غنی، و از عناصر سازگار تهی شده است.