بررسی تاثیر سبک های رهبری بر تعهد سازمانی آنها با توجه به نقش تیپ شخصیتی کارکنان (مورد مطالعه: سازمان بازنشستگی کشوری)

بررسی تاثیر سبک های رهبری بر تعهد سازمانی آنها با توجه به نقش تیپ شخصیتی کارکنان (مورد مطالعه: سازمان بازنشستگی کشوری) 1.مقدمه هدف اصلی این تحقیق بررسی رابطه سبک های رهبری و تعهد سازمانی کارکنان و تاثیرگذاری شخصیت کارکنان بر این رابطه می باشد. تعهد سازمانی کارکنان یکی از مفاهیمی است که همیشه محققان توجه شایانی را به آن معطوف داشته اند. پیامدهای قابل ملاحظه تعهد سازمانی کارکنان برای سازمانها، باعث شده است تا همواره موضوع تعهد سازمانی کارکنان در کنار مباحث رضایت شغلی و ترک خدمت کارکنان محور مطالعات زیادی در عرصه مدیریتی باشد. تحقیقات علمی ثابت نموده اند که کارکنان با تعهد سازمانی بالاتر، وفاداری بیشتر، بهره وری بهتر و مسئولیت پذیری بیشتری را عهده دار می شوند. علاوه بر این تعهد سازمانی به عنوان یکی از پیش بینی کننده های قابل اتکا و پایدار غیبت، ترک خدمت، اثربخشی، بهره وری و رضایت شغلی کارکنان در نظر گرفته شده است [1]. ادبیات تحقیق بیانگر آن است که سبک های رهبری (بویژه سبک رهبری تحول گرا) دارای رابطه معناداری با تعهد سازمانی(بویژه تعهد عاطفی) بوده و همچنین رابطه سبک رهبری تحول گرا به صورت مثبتی با ویژگیهای شخصیتی در ارتباط بوده است. شخصیت نیز یکی از مفاهیم روان شناسی مدیریتی می باشد که از گذشته توجه محققان مدیریتی را به خود معطوف ساخته است. در تعریف شخصیت در قالب یک جمله کلی می توان گفت که شخصیت به الگوهای شناختی و رفتاری اشاره دارد که ثبات و پایداری را در طول زمان به همراه دارد .[2]بنابراین این موضوع که ویژگیهای شخصیتی یک فرد بر ارزشها ، نگرشها ، احساسات و رفتارهای فرد تاثیر گذار می باشد، کاملا عقلایی و منطقی می باشد [3]. ادبیات تحقیق بیانگر آن است که مطالعات زیادی به بررسی رابطه سبک های رهبری و تعهد سازمانی پرداخته اند، اما هنوز مطالعه ای به صورت جامع به این موضوع نپرداخته است که سبک رهبری مدیران تحت تیپ های مختلف شخصیت کارکنان چگونه با تعهد سازمانی کارکنان مرتبط می گردند. بحث رهبری و تاثیر آن بر عملکرد و اثربخشی سازمان دیر زمانی است که در محافل مدیریتی مطرح گردیده است. که در بخش بعدی به تفصیل بیان می گردد. 2.اهداف تحقیق اهداف مد نظر در این پژوهش شامل 3 هدف اصلی به شرح ذیل می باشد : 1- بررسی رابطه بین سبک های رهبری(تحول گرا و تعامل گرا) با تعهد سازمانی؛ 2- بررسی رابطه بین تعهد سازمانی با تیپ های شخصیتی ؛ 3- بررسی اثر تعدیل کنندگی شخصیت بر رابطه بین سبک های رهبری با تعهد سازمانی. 3.مدل مفهومی تحقیق مدل مفهومی تحقیق نشان دهنده روابط بین متغیر ها می باشد. در این تحقیق دو سبک رهبری تحول گرا و تعامل گرا به عنوان متغیر مستقل، سه بعد تعهد سازمانی به عنوان متغیر وابسته و شخصیت نیز به عنوان متغیر تعدیل گر در نظر گرفته شده اند. مدل مفهومی تحقیق در شکل شماره 2 ترسیم شده است. شکل شماره 2. مدل مفهومی تحقیق 4. فرضیه های تحقیق شکل شماره 2. مدل مفهومی تحقیق 1-4- فرضیه های اصلی تحقیق در این تحقیق، فرضیه های اصلی تحقیق به شرح ذیل می باشند: • فرضیه اصلی 1: سبک رهبری تحول گرا بر تعهد سازمانی کارکنان سازمان بازنشستگی کشوری تاثیر دارد. • فرضیه اصلی 2: سبک رهبری تعامل گرا بر تعهد سازمانی کارکنان سازمان بازنشستگی کشوری تاثیر دارد. • فرضیه اصلی 3: شخصیت رابطه بین سبکهای رهبری با تعهد سازمانی را تعدیل می کند. 2-4- فرضیه های فرعی تحقیق: در این تحقیق، فرضیه های فرعی به شرح ذیل می باشند: • فرضیه فرعی 1: سبک رهبری تحول گرا بر میزان تعهد عاطفی کارکنان سازمان بازنشستگی کشوری تاثیر دارد. • فرضیه فرعی 2: سبک رهبری تحول گرا بر میزان تعهد مستمر کارکنان سازمان بازنشستگی کشوری تاثیر دارد. • فرضیه فرعی3: سبک رهبری تحول گرا بر میزان تعهد هنجاری کارکنان سازمان بازنشستگی کشوری تاثیر دارد. • فرضیه فرعی 4: سبک رهبری تعامل گرا بر میزان تعهد عاطفی کارکنان سازمان بازنشستگی کشوری تاثیر دارد. • فرضیه فرعی 5: سبک رهبری تعامل گرا بر میزان تعهد مستمر کارکنان سازمان بازنشستگی کشوری تاثیر دارد. • فرضیه فرعی 6: سبک رهبری تعامل گرا بر میزان تعهد هنجاری کارکنان سازمان بازنشستگی کشوری تاثیر دارد. 5.جامعه و نمونه آماری تحقیق جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان ستادی سازمان بازنشستگی کشور می باشد. تعداد کل کارکنان این منطقه حدود 380 نفر می باشند. بعد از مشخص شدن تعداد نمونه، به روش تصادفی ساده تعداد 220 پرسشنامه بین جامعه آماری توزیع گردید که از پرسشنامه های برگشتی تعداد 190 پرسشنامه قابلیت تحلیل را دارا بود که در این تحقیق از آنها استفاده شده است. 6.ابزارهای بکار گرفته شده در تحقیق جهت جمع آوری اطلاعات در این تحقیق جهت جمع آوری اطلاعات از نمونه ها از پرسشنامه استفاده شده است. بدین منظور سه پرسشنامه در میان نمونه آماری توزیع گردید که عبارت بودند از: پرسشنامه تیپ شخصیتی، پرسشنامه تعهد سازمانی می یر و آلن و پرسشنامه سبک های رهبری تحول گرا و تعامل گرا. پرسشنامه تیپ های شخصیتی که در تحقیقات زیادی بکار رفته است، حاوی 15 سوال بوده، از طیف لیکرت برخوردار بوده است. پرسشنامه تعهد سازمانی می یر و آلن نیز حاوی 24 سوال بوده، که از طیف لیکرت برخوردار می باشد و سه بعد تعهد عاطفی، مستمر و هنجاری کارکنان را می سنجد. سومین پرسشنامه بکار رفته در این تحقیق، پرسشنامه سبک رهبری تحول گرا و تعامل گرا می باشد. این پرسشنامه نیز دارای 43 سوال بوده و دارای طیف لیکرت می باشد و دو سبک رهبری تحول گرا و تعامل گرا را می سنجد. 7.روش های آماری بکار رفته در تحقیق در این تحقیق از از مدل معادلات ساختاری برای تایید یا عدم تایید فرضیه های تحقیق و از آزمون بارون و کنی برای بررسی اثر تعدیلی متغیر شخصیت استفاده شده است. 8.تحلیل نتایج بدست آمده: 1-8-فرضیات تحقیق پیرامون روابط سبک رهبری تحول گرا با تعهد سازمانی و ابعاد آن 1-1-8-فرضیه اصلی اول: در رابطه با فرضیه اصلی اول که به رابطه سبک رهبری تحول گرا با تعهد سازمانی اختصاص داشت. ضریب استاندارد شده برای این مسیر (48/0= ) معنادار (3.32) بوده و با 95 درصد اطمینان (معناداری بزرگتر از 58/2) نشانگر رابطه مثبت میان سبک رهبری تحول گرا و تعهد سازمانی است. به عبارتی، اگر افراد دارای سرپرستی توام با سبک رهبری تحول گرا باشند، میزان تعهد سازمانی آن ها افزایش پیدا می کند. 1-1-1-8-فرضیه فرعی اول: در رابطه با فرضیه فرعی اول که به رابطه سبک رهبری تحول گرا با تعهد عاطفی اختصاص داشت. ضریب استاندارد شده برای این مسیر (55/0= ) معنادار (7.92) بوده و با 99 درصد اطمینان (معناداری بزرگتر از 58/2) نشانگر رابطه مثبت میان سبک رهبری تحول گرا و تعهد عاطفی است. به عبارتی، اگر افراد دارای سرپرستی توام با سبک رهبری تحول گرا باشند، میزان تعهد عاطفی آن ها افزایش پیدا می کند. 2-1-1-8-فرضیه فرعی دوم: در رابطه با فرضیه فرعی دوم که به رابطه سبک رهبری تحول گرا با تعهد مستمر اختصاص داشت. ضریب استاندارد شده برای این مسیر (29/0= ) معنادار (3.62) بوده و با 95 درصد اطمینان (معناداری بزرگتر از 58/2) نشانگر رابطه مثبت میان سبک رهبری تحول گرا و تعهد مستمر است. به عبارتی، اگر افراد دارای سرپرستی توام با سبک رهبری تحول گرا باشند، میزان تعهد مستمر آن ها افزایش پیدا می کند. 3-1-1-8-فرضیه فرعی سوم: در رابطه با فرضیه فرعی سوم که به رابطه سبک رهبری تحول گرا با تعهد هنجاری اختصاص داشت. ضریب استاندارد شده برای این مسیر (47/0= ) معنادار (6.11) بوده و با 99 درصد اطمینان (معناداری بزرگتر از 58/2) نشانگر رابطه مثبت میان سبک رهبری تحول گرا و تعهد هنجاری است. به عبارتی، اگر افراد دارای سرپرستی توام با سبک رهبری تحول گرا باشند، میزان تعهد هنجاری آن ها افزایش پیدا می کند. 2-8-فرضیات تحقیق پیرامون روابط سبک رهبری تعامل گرا با تعهد سازمانی و ابعاد آن 1-2-8-فرضیه اصلی دوم: در رابطه با فرضیه اصلی دوم که به رابطه سبک رهبری تعامل گرا با تعهد سازمانی اختصاص داشت. ضریب استاندارد شده برای این مسیر (56/0= ) معنادار (5.10) بوده و با 99 درصد اطمینان (معناداری بزرگتر از 58/2) نشانگر رابطه مثبت میان رابطه سبک رهبری تعامل گرا و تعهد سازمانی است. به عبارتی، اگر افراد دارای سرپرستی توام با رابطه سبک رهبری تعامل گرا باشند، میزان تعهد سازمانی آن ها افزایش پیدا می کند. 1-1-2-8- فرضیه فرعی اول: در رابطه با فرضیه فرعی اول که به رابطه رابطه سبک رهبری تعامل گرا با تعهد عاطفی اختصاص داشت. ضریب استاندارد شده برای این مسیر (63/0= ) معنادار (9.65) بوده و با 99 درصد اطمینان (معناداری بزرگتر از 58/2) نشانگر رابطه مثبت میان رابطه سبک رهبری تعامل گرا و تعهد عاطفی است. به عبارتی، اگر افراد دارای سرپرستی توام با رابطه سبک رهبری تعامل گرا باشند، میزان تعهد عاطفی آن ها افزایش پیدا می کند. 2-1-2-8- فرضیه فرعی دوم: در رابطه با فرضیه فرعی دوم که به رابطه رابطه سبک رهبری تعامل گرا با تعهد مستمر اختصاص داشت. ضریب استاندارد شده برای این مسیر (5829/0= ) معنادار (8.27) بوده و با 95 درصد اطمینان (معناداری بزرگتر از 58/2) نشانگر رابطه مثبت میان رابطه سبک رهبری تعامل گرا و تعهد مستمر است. به عبارتی، اگر افراد دارای سرپرستی توام با رابطه سبک رهبری تعامل گرا باشند، میزان تعهد مستمر آن ها افزایش پیدا می کند. 3-1-2-8-فرضیه فرعی سوم: در رابطه با فرضیه فرعی سوم که به رابطه رابطه سبک رهبری تعامل گرا با تعهد هنجاری اختصاص داشت. ضریب استاندارد شده برای این مسیر (43/0= ) معنادار (5.98) بوده و با 99 درصد اطمینان (معناداری بزرگتر از 58/2) نشانگر رابطه مثبت میان رابطه سبک رهبری تعامل گرا و تعهد هنجاری است. به عبارتی، اگر افراد دارای سرپرستی توام با رابطه سبک رهبری تعامل گرا باشند، میزان تعهد هنجاری آن ها افزایش پیدا می کند 9- نتیجه گیری در این تحقیق سعی بر آن شد در مرحله اول تعهد سازمانی و سبک های رهبری تعاملگرا و تحولگرا و همچنین شخصیت، از نگاه نظری کنکاش گردد و در ادامه مدلی برای این مفاهیم ترسیم و به بررسی ابعاد مدل و روابط آن در سازمان بازنشستگی کشور پرداخته شود؛ پس از تجزیه و تحلیل های انجام شده در این تحقیق، در انتها مشخص گردید که بین تمامی متغیر های مستقل مدل(سبک رهبری تحول گرا و تعامل گرا) با سه متغیر وابسته تعهد عاطفی، تعهد مستمر و تعهد هنجاری در تمامی موارد رابطه مثبت و مستقیم وجود داشته است . همچنین از بررسی اثر تعدیل کنندگی متغیر شخصیت این نتیجه حاصل گردید که متغیر شخصیت در ارتباط با سه متغیر تعهد عاطفی، مستمر و هنجاری دارای اثر تعدیل کنندگی است. در انتها پیشنهاد می گردد محققان به بررسی اثر تعدیل کنندگی دیگر متغیر ها بر روی مدل مورد بحث در این تحقیق پرداخته و دیگر اینکه مدل مذکور را در سازمان های خصوصی مورد آزمون قرار دهند.