ماهیت و آثار سازش در آیین دادرسی مدنی

1.سازش اصحاب دعوی ممکن است در دادگاه و در حین جریان رسیدگی باشد یادر خارج ازدادگاه که ممکن است ضمن سندعادی یا در دفترخانه اسنادرسمی صورت گیرد.سازش اصحاب دعوی هرگاه ضمن سندعادی باشد،بایدتوسط اصحاب دعوی به دادگاه ارائه دهند،تادادگاه براساس آن اقدام به صدور گزارش اصلاحی نماید؛بنابراین هرگاه اصحاب دعوی، سازش منعقده ضمن سندعادی رابه دادگاه ارائه دهندبدون آنکه در دادگاه حاضرشوند و به صحت آن اقرارنمایندبه استناد ماده183قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه بدون توجه به مندرجات سازش نامه دادرسی راادامه خواهد داد؛که این امرممکن است به محکومیت یکی ازطرفین دعوی بیانجامد.هرگاه سازش دردفترخانه اسنادرسمی صورت گیردبایدیک نسخه ازسازش نامه جهت اطلاع به دادگاه ارائه گردد. 2.دادگاه درتنظیم گزارش اصلاحی مکلف به احرازصحت مفاد سازش نامه ازجهت عدم مخالفت بانظم عمومی،اخلاق حسنه و قوانین امری می باشد.بنابراین هرگاه سازش صورت گرفته بین اصحاب دعوی برخلاف قوانین امری،نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد؛چون مطابق مواد975قانون مدنی وماده6قانون ایین دادرسی مدنی این گونه توافقات باطل و بی اثرمی باشد؛لذادادگاه مکلف است در صورت احراز به آنها ترتیب اثرندهد. 3.درخصوص ماهیت گزارش اصلاحی دربین حقوقدانان دیدگاه واحدی وجودندارد؛دراین میان سه نظروجوددارد:عده ای معتقدند که گزارش اصلاحی حکم میباشد و تنهااستدلال آنها این می باشدکه چون قانون ازنظراجرایی گزارش اصلاحی را هماننداحکام می داند؛بنابراین بهتراست که آن راحکم بدانیم. عده ای نیز معتقدند که گزارش اصلاحی قرار می باشد اما دسته سوم که نظریه شان از طرفداران بیشتر برخوردارمی باشد معتقدندکه گزارش اصلاحی قراردادقضایی می باشدکه به دنبال آن دادگاه به توافق صورت گرفته توسط اصحاب دعوی مهر تأیید می نهد. 4.درخصوص شرایط شکلی گزارش اصلاحی ازقبیل صدور وتنظیم آن به صورت دادنامه،ابلاغ واجرای آن بایدبگوییم که چون گزارش اصلاحی درحدتثبیت توافق اصحاب دعوی بوده و حسب رویه قضایی موجود درمحاکم،دادنامه تنهادرمواردی تنظیم می شودکه رأی صادره حکم یاقرارباشدکه مستقلا قابل شکایت است.بنابراین گزارش اصلاحی به صورت دادنامه تنظیم نمی شود.درخصوص ابلاغ گزارش اصلاحی باید بگوییم که همانندآراءچون آثاری برآن مترتب است به طرق مندرج درقانون آیین دادرسی مدنی بایدابلاغ گردد. 5.گزارش اصلاحی نسبت به طرفین دعوی وقائم مقام آنان معتبراست وبه ثالث تسری نمی یابدوتنهادرمقابل اشخاص ثالث قابل استناداست.همچنین قاضی به دنبال تنظیم گزارش اصلاحی حق رسیدگی مجددراندارد؛به اصطلاح فارغ از رسیدگی می شود. 6.ازجمله آثارمهم گزارش اصلاحی؛اعتبارامرقضاوت شده در گزارش اصلاحی میباشد.به دلیل اینکه گزارش اصلاحی یک قراردادقضایی می باشدلذافاقداعتبارامرقضاوت شده می باشد. 7.درخصوص شکایت نسبت به گزارش اصلاحی گفته شدکه چون گزارش اصلاحی یک قراردادقضایی می باشدورأی به معنی اخص کلمه درموردآن مصداق ندارد،بنابراین به هیچ یک ازطرق عادی(واخواهی وتجدیدنظر)وطرق فوق العاده(فرجام،اعاده دادرسی واعتراض ثالث) قابل شکایت نممی باشد، و تنهامی تواندازجانب ذینفع مورددعوی فسخ ویابطلان قرارگیرد. 8.گزارش اصلاحی از نظراجرا همانند احکام است؛ بنابراین بایدشرایط شکلی راکه برای اجرای حکم لازم است درخصوص گزارش اصلاحی هم فراهم شود؛تابتوان آن رااجراکرد. از جمله ی این شرایط،ابلاغ گزارش اصلاحی به اصحاب دعوی می باشد،که شرط لازم اجرای گزارش اصلاحی می باشد. همچنین محکوم له بایدتقاضای اجرای گزارش اصلاحی رابنمایدو اینکه دادگاه صادرکننده گزارش اصلاحی بایداجراییه صادرنماید. 9.اگراشکالی دراجرای گزارش اصلاحی حادث شود رفع آن با دادگاهی است که گزارش اصلاحی توسط آن دادگاه بایداجرا شود.همچنین اگراختلافی راجع به مفادگزارش اصلاحی ویااختلافی مربوط به اجرای گزارش اصلاحی که ازاجمال یاابهام گزارش اصلاحی یامحکومٌ به حادث شود،دادگاهی که گزارش اصلاحی را تنظیم کرده است رسیدگی می کند.