کاربرد برنامه‏ریزی آرمانی فازی در تعیین الگوی بهینه کشت محصولات عمده زراعی (مطالعه موردی: شهرستان اصفهان)

در مطالعه حاضر، کاربردی از برنامه‏ریزی آرمانی فازی، برای تعیین الگوی بهینه کشت محصولات عمده زراعی شهرستان اصفهان مورد بررسی قرار گرفت. برنامه‏ریزی آرمانی فازی این امکان را فراهم می‏آورد تا بتوان اهداف مختلف و گاهاً متضاد را با اطلاعات نادقیق به طور منطقی و صحیح وارد مدل نمود و قادر به حل آن شویم. اطلاعات مورد نیاز از طریق تکمیل 335 پرسش‏نامه در سال زراعی 1388-1389 و همچنین اطلاعات جهاد کشاورزی جمع‏آوری گردید. محصولات مورد بررسی شامل گندم، جو، گوجه‏فرنگی، پیاز و سیب‏زمینی می‏باشند. ابتدا مقادیر سمت راست محدودیت‏ها با استفاده از برنامه‏ریزی کالیبره به دست آمد، سپس توابع عضویت برای هر هدف تعیین شد. برنامه برای سه رهیافت با تاکید بر پایداری منابع آب، با تاکید بر اهداف تولیدکننده (بازده برنامه‏ای و میزان تولید) و با تاکید بر منابع طبیعی (حداقل استفاده از کودهای شیمیایی ، سموم و آب) برنامه‏ریزی گردید و در هر رهیافت سناریوهای مختلف طی جایگشت مورد بررسی قرار گرفت. سناریوی برتر در هر رهیافت با استفاده از معیار تابع فاصله اقلیدوسی مشخص شد و سپس آرمان‏ها و درصد تغییر آن‏ها در سناریوهای مختلف برای هر رهیافت به دست آمد. نتایج حاکی از آن است که الگوی کشت فعلی منطقه تا حدودی با نتایج حاصل از الگوی برنامه‏ریزی آرمانی فازی در هر سه رهیافت مورد بحث، با توجه به منابع در شرایط فعلی منطقه، متفاوت است، به‏طوری که در هر سه رهیافت سطح زیرکشت گوجه‏فرنگی، پیاز و سیب‏زمینی افزایش یافته است که به دلیل بالا بودن نسبی سود ناخالص انتظاری این محصولات می‏باشد. در رهیافت اول سطح زیر کشت جو افزایش یافته است که به دلیل پایین بودن مقدار آب مصرفی می‏باشد. در رهیافت دوم به جز محصول جو، سطح زیرکشت چهار محصول دیگر افزایش یافته است که بیانگر بالا بودن سود ناخالص انتظاری این محصولات می‏باشد که هماهنگ با آرمان اصلی در این رهیافت می‏باشد. تحت طبیعت متغیر اولویت رسیدن به اهداف مختلف که تکنیک برنامه‏ریزی آرمانی فازی بر اساس آن واقع شده است، ساختار اولویت برای تصمیم‏گیری در مورد ترکیب مناسب محصولات بر اساس نیازها و خواسته‏های فرد تصمیم‏گیرنده به آسانی تغییر داده می‏شود.